Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin (TSPB), 22. Olağan Genel Kurul toplantısı 24 Mayıs’ta İstanbul’da gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Murat Zaman, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı İbrahim Ömer Gönül’ün video mesajları ile başladı. TSPB Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Öztop’un açılış konuşmalarını yaptığı 22. Olağan Genel Kurul toplantısına TSPB üyeleri de katıldı.
“20 yılda önemli başarılar elde ettik ancak gidilecek çok mesafe var”
TSPB 22. Genel Kurul toplantısının açılışında video mesajı yayınlanan Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Murat Zaman, 20 yıldır ülkemizde sermaye piyasalarının gelişmesi konusunda çok önemli yollar kat edildiğini, çok önemli başarılar elde edildiğini söyledi. Zaman, “Her ne kadar son 20 yıldır ülkemizde sermaye piyasalarının gelişmesi konusunda çok önemli yollar kat edilmiş, çok önemli başarılar elde edilmişse de Türkiye’nin potansiyelini dikkate aldığımızda sermaye piyasaları tarafında gidilecek hala daha çok mesafe olduğunu düşünmekteyiz. Bu da bizi sermaye piyasalarını geliştirmeye yönelik daha proaktif yaklaşım benimseme konusunda oldukça motive ediyor”, dedi. Son yıllarda borsaya yatırımcı ilgisinin giderek arttığına dikkat çeken Zaman, “Borsamızdaki bireysel yatırımcı sayısı 2,5 milyonu aşarken günlük ortalama pay piyasası işlem hacmi ise 40 milyar TL’nin üzerine çıktı. 2021 ve 2022 yıllarında gerçekleştirilen 70 halka arz işlemi ile önceki 8 yılın toplamının geçilmesi ve borsada işlem gören şirket sayısının 464’e yükselmesi sermaye piyasalarımızdaki önemli gelişmelere işaret etmektedir,” diye konuştu.
“Piyasalara yenilikçi finansman modelleri kazandırdık”
Zaman, sermaye piyasalarının derinleşmesi ve finans sektörünün Türkiye’nin büyümesini desteklemeye devam etmesini oldukça önemsediklerini belirterek, bu çerçevede kamu otoritesi olarak sermaye piyasalarının gelişmesi, derinleşmesi, yatırımcıların ve yatırım araçlarının sayısının artması için ellerinden gelen birçok konuda adımları kararlılıkla atmaya devam ettiklerini söyledi. Bu adımlarla birlikte yatırımcıların daha kazançlı yatırım araçları ve yatırım hizmetleriyle buluşmasının kendilerini oldukça mutlu ettiğini belirten Zaman, konuşmasına şöyle devam etti:
“Finansman yükünü büyük ölçüde bankaların taşıdığı ülkemizde sektörün yoğunlaşma riski ve kırılganlığın azaltılması böylece sistemik riskin mümkün olduğunca azaltılması için sermaye piyasalarımız daha da çok gelişiyor ve finansal sistem içerisinde de ağırlığının her geçen gün artması gerekmekte. Sermaye piyasaları özellikle şirketlerimizin uzun vadeli kaynak arayışlarına gerek borçlanma araçları gerekse de sermaye araçlarıyla önemli kaynaklar sağlamakta, öz kaynak yapısını güçlendirmekte ve böylece şirketlerimizin çok önemli yatırım kararları alabilmelerine imkân tanırken bir yandan da iş çevirmelerinden kaynaklanan dalgalanmalardan en az ölçüde etkilenmelerini sağlıyor. Ürün çeşitliliği, şirketlerimizin finansmana olan erişimini artırarak ülkemizin üretim, yatırım ve istihdam potansiyelini de daha ileri noktalara taşımakta.”
Zaman, sermaye piyasalarının gelişimi için hem küresel finansal gelişmelerin yakından takibi hem de yerel ihtiyaçların doğru bir şekilde karşılanmasının büyük önem arz ettiğini anlatarak, yenilikçi finansman modellerini piyasalara kazandırdıklarını dile getirdi. Zaman, sermaye piyasalarındaki borsa, saklama ve takas kuruluşlarından oluşan finansal altyapı kuruluşlarının, altyapılarının modern bir yapıya kavuşturulduğunu belirtti.
“BES toplam fon büyüklüğü 284 milyar TL’ye ulaştı”
Zaman, sermaye piyasalarını besleyecek olan tasarrufların artırılmasının bu konudaki en temel öncelikleri olduğunu vurgulayarak, BES’te son dönemde yapılan düzenlemeleri anımsattı. Attıkları adımların katkısıyla 2012 yılında kendisi de bir portföy yöneticisi olarak hizmet verirken, 20.4 milyar TL tutarındaki BES toplam fon büyüklüğünün, Mayıs 2022 itibarıyla tam 14 kat artışla 284 milyar TL’ye ulaştığını bildiren Zaman, bu rakamın 500 milyar TL’ye ulaşmasını hedeflediklerini söyledi. Zaman, sermaye piyasalarında işlem gören menkul kıymetlilerin cazibesini artırmak için çeşitli vergi avantajları getirdiklerini anımsatarak, kurumsal yatırım araçlarının desteklenmesi amacıyla da adımlar attıklarını anlattı.
“İFM’yi kısa sürede faaliyete geçireceğiz”
Zaman, İstanbul’un uluslararası finans merkezleri arasında en üst sıralarda yer alması amacıyla İstanbul Finans Merkezi (İFM) projesini kararlılıkla yürütmeye devam ettiklerini anlatarak, İFM projesini en kısa sürede tamamlamayı amaçladıklarını, İFM Kanun taslağını kısa bir süre içerisinde yasalaştırarak İFM’nin faaliyete geçmesini sağlayacaklarını dile getirdi.
Yeşil finansmanın önemine işaret eden Zaman, gerekli adımları attıklarını, gelecek dönemde Hazine’nin, yeşil tahvilin yanı sıra sosyal tahvil, sürdürülebilir tahvil ve yeşil kira sertifikası gibi farklı ve yeni borçlanma enstrümanları ihraç ederek piyasalara dinamizm ve yenilik kazandırılacağını söyledi. Zaman, bankacılık, banka dışı mali kuruluşlar ve sermaye piyasaları alanında attıkları adımlar ve hayata geçirdikleri reformlar neticesinde finansal hizmetler sektörünü geliştirerek daha derin, etkin, sağlam bir yapıya ulaştırdıklarını vurguladı. Zaman, Türkiye’nin büyüme ve kalkınma hedeflerine erişme konusunda finansal piyasaların derinliği ve sağlamlığının büyük önem arz ettiğini, sektördeki paydaşların iş birliğini önemsediklerini dile getirdi.
“2 milyon 494 bin yatırımcıya ulaşıldı”
Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı İbrahim Ömer Gönül, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin 22. Olağan Genel Kurul Toplantısı’na videolu bir konuşma ile katıldı. Gönül, 2021 yılının sermaye piyasaları için oldukça verimli geçtiğini ifade ederek şunları söyledi: “2021 yılında sermaye piyasalarında yaşanan pozitif gelişmeler, 2022 yılında da devam etmekte olup sektörümüzün gelişmeye devam edeceğinin sinyallerini vermektedir. 2021 yılını 2 milyon 355 bin yatırımcı ile tamamlarken bu sayının artmaya devam ettiği ve son durum itibariyle 2 milyon 494 bin kişiye ulaştığı görülmektedir.”
“2022’nin ilk beş ayında 37,8 milyar TL şirketlere fon transferi gerçekleşti”
Sermaye Piyasası Kurulu olarak yürütülen çalışmalar hakkında bilgi veren Gönül şunları söyledi: “Sektörden gelen talepleri de dikkate alarak şubat ayında yayımladığımız tebliğ kapsamında aracı kurum ve portföy yönetim şirketlerine uzaktan müşteri edinimi imkânı getirildi. Bu düzenleme sayesinde sermaye piyasalarımızdan uzak kalan önemli sayıda tasarruf sahibinin yatırım alternatiflerini artırabileceğimizi düşünüyorum. Pay piyasası, günlük ortalama işlem hacmi, 2021 yılında 30 milyar TL iken, 2022 yılında 43 milyar TL seviyesinde seyretmektedir. Halka arzlar konusunda 2021 yılında başlayan ivmenin 2022 yılında da devam etmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Geçtiğimiz yıl toplam 52 adet halka arz işlemi ile şirketlerimize 21.6 milyar TL, bedelli sermaye artırımlarından ise 14.8 milyar TL fon sağlanmıştır. Bu yıl ise, mayıs ayının ortası itibariyle 18 adet halka arz işleminde toplam 7 milyar TL, bedelli sermaye artırımlarından ise 30.8 milyar TL şirketlerimize fon transferi, sermaye piyasalarımız üzerinden gerçekleştirilmiştir. Sektörümüzün ana oyuncuları olan aracı kurum ve portföy yönetim şirketleri de bu süreçten kayda değer fayda sağladı. İki yıl öncesi ile kıyaslandığında hem aracı kurumlar hem de portföy yönetim şirketleri dönem kârlarını önemli oranda artırdı.”
“Borçlanma araçları piyasamızı geliştiren önemli adımlar attık”
Borçlanma araçları piyasasında, son dönemde pay piyasalarında yaşanan gelişmeler ile kıyaslandığında piyasanın potansiyelinin altına kaldığını ifade eden İbrahim Ömer Gönül, “Son 3 yılda yurtiçinde gerçekleştirilen yıllık toplam borçlanma aracı ihraç tutarı, 300 milyar TL civarında seyrederken 2022 yılının ilk 4 ayında 107.3 milyar TL ihraç gerçekleştirilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu olarak borçlanma araçları piyasamızı geliştirmeye yönelik birçok adımı daha önce hayata geçirmiştik. Borçlanma Aracı Sahipleri Genel Kurulu, Projeye Dayalı Menkul Kıymetler ve Sermaye Piyasası Araçlarının Teminatlı İhracı gibi düzenlemeler ile borçlanma araçları piyasamızın derinlik kazanmasını ve yatırımcıları için daha güvenli bir alan olmasını hedefliyoruz. Diğer taraftan şubat ayında yayımladığımız Rehber ile yeşil ve sürdürülebilir borçlanma aracı ihraçlarının yasal altyapısını belirledik. Söz konusu rehber ile şirketlerimiz ve yatırımcılarımızın küresel ölçekte büyük bir hızla gelişim gösteren bu piyasada vakit kaybetmeden yer almasını amaçlıyoruz,” diye konuştu.
“Yatırım fonlarını büyütmek için herkese önemli görevler düşüyor”
Sermaye piyasalarının sürdürülebilirliği için birincil şart olan kurumsal yatırımcı tabanının çok önemli olduğunu belirten Gönül, SPK olarak bu alanı ihtiyaçlara uygun bir biçimde düzenlemek için çalışmaların sürdüğünü ifade etti. 330 milyar TL’si menkul kıymet, 284 milyar TL’si emeklilik, 21 milyar TL’si girişim sermayesi ve 17 milyar TL’si gayrimenkul yatırım fonu olmak üzere toplam büyüklüğü 652 milyar TL’ye ulaşan kurumsal yatırımcı tabanının, her geçen gün büyümeye devam ettiğine dikkat çeken Gönül, sözlerine şöyle devam etti: “Dünyadaki yatırım fonları portföy büyüklüğünün milli gelire oranı ortalama yüzde 87 iken, Türkiye’de bu oranın yüzde 2.5’larda kalması bu alanda hız kesmeden büyümeye devam etmemiz gerektiğini ortaya koyuyor. Bu vesileyle, ülkemizin uzun vadeli büyümesine katkı sunmak için bu kapasiteyi en iyi şekilde değerlendirmek adına düzenleyici kurum olarak bize ve Birliğimizin tüm paydaşlarına önemli görevler düştüğünü vurgulamak isterim.”
“Sermaye piyasaları 2021 yılında çok başarılı bir performans sergiledi”
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Öztop, 22. Olağan Genel Kurul toplantısı açılış konuşmasında yaşanan tüm olumsuz pandemi koşullarına rağmen, hükümetin destekleyici politikaları sayesinde, Türkiye’nin bu süreci en hafif etkilerle geçirdiğini belirtti. Bu dönemde, pandemi sürecinde yaşanan hızlı dijitalleşmeyle birlikte sermaye piyasalarının rolünün arttırılmasına yönelik çok önemli değişikliklere imza atıldığını hatırlatan Öztop şunları söyledi: “Son iki yıldaki tüm zorluklara rağmen, dijitalleşme ve üyelerimizin kesintisiz olarak sundukları teknolojik hizmetlerin etkisiyle sermaye piyasalarımız 2021 yılında çok başarılı bir performans sergiledi. Gerek arz, gerekse talep tarafında tarihi rekorların kırıldığı ve yatırım ekosistemimizin güçlendiği bir dönem oldu. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği olarak 225 üyemizle finansal hizmetler sektörünün en geniş katılımlı üye yapısına sahibiz. Üyelerimizin büyük özveri ve gayretiyle sağladığı finansman imkânlarıyla hem şirketlerimize hem de yatırımcılarımıza değer katıyoruz. Birlik olarak, bu dönemde gerçekleştirdiğimiz etkinliklerin yanı sıra, eğitim ve iletişim çalışmalarımızla yatırım ekosisteminin güçlenmesine ve derinleşmesine önemli bir katkı sağladık. Düzenleyici kurumlarımız tarafından hazırlanan mevzuat çalışmalarına görüşlerimizi ilettik ve destek olduk. Sektör gelişmelerini değerlendirdiğimiz süreli yayınlarımızı çıkarmaya devam ettik.”
“Pay senedi yatırımcı sayısı 2.5 milyona ulaştı”
Konuşmasına; “Birlik olarak sermaye piyasalarımızın derinleşmesinin; şirketlerimize, yatırımcılarımıza ve ülkemizin sürdürülebilir büyümesine çok yönlü katkı sağlayacağını her fırsatta dile getiriyoruz,” diye devam eden Öztop “Hepimizin bildiği gibi, sermaye piyasalarımızın derinleşmesinin yolu ise yatırımcı sayısının artmasından geçiyor. Yerli yatırımcı ilgisinin son yıllarda ciddi şekilde artmasından büyük bir memnuniyet duyuyoruz. 2020 yılında başlayan ve 2021’de de tarihi rekor seviyeleri yakalayan yerli yatırımcı ilgisi, bu yılın ilk dört ayında da devam etti. Nisan sonu itibariyle pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı 2.5 milyona ulaştı. Sermaye piyasaları olarak artan yatırımcı ilgisiyle önemli bir fırsatı yakaladığımızı düşünüyorum. Piyasalarımızın arzuladığımız derinliğe ulaşması için bu fırsatı çok iyi değerlendirmek zorundayız. Nitekim ülkemizin genç nüfus yapısı, bize potansiyelin daha yüksek olduğunu gösteriyor,” diye konuştu.
“Halka arz rekoru kırıldı”
Artan yatırımcı ilgisinin, arzlar tarafında olumlu gelişmeleri de beraberinde getirdiğine dikkat çeken Öztop, yatırımcıların başta pay senedi olmak üzere sermaye piyasalarına yönelik artan ilgisinin, şirketlerin de halka arzlara rekor düzeyde ilgi göstermesini sağladığını kaydetti. 2021 yılında 4’ü yatırım ortaklığı olmak üzere toplam 52 şirketin halka arzının gerçekleştiğini ifade eden Öztop, “Söz konusu şirketlerin halka arz yoluyla sermaye piyasalarından sağladıkları kaynak 21.6 milyar lira seviyesinde oldu. Bu yılın ilk dört ayında 16 şirketin halka arzı gerçekleşti. Bu şirketler sermaye piyasalarından 6.2 milyar TL’ye yakın kaynak sağladı. Diğer yandan bedelli sermaye artırımları ile 2022 yılında şirketlerimize sermaye piyasalarından 32 milyar TL’lik kaynak sağlandı. Bu halka arzlar yatırımcılarımıza da değer kattı. 2020 sonu ile Nisan 2022 arasında BİST 100 endeksi yüzde 65 artarken, halka arz edilen şirketleri içeren BİST IPO endeksi ise yüzde 153 arttı,” dedi.
“Sermaye piyasalarının derinleşmesi için tarihi fırsat yakaladık”
Sözlerine, “Sermaye piyasaları olarak artan yatırımcı ilgisiyle önemli ve piyasalarımızın arzuladığımız derinliğe ulaşması için tarihi bir fırsat yakaladığımızı düşünüyorum,” diye devam eden TSPB Yönetim Kurulu Başkanı Öztop, şunları söyledi:
“Hâlihazırda 18 yaş üzeri nüfusta, her 5 kişiden biri emeklilik sistemine, her 20 kişiden biri yatırım fonlarına, her 50 kişiden biri ise 1.000 TL üzerinde pay senedine yatırım yapıyor. Bununla beraber, uluslararası karşılaştırmalarda ülkemiz sermaye piyasası büyüklüğünün henüz arzu ettiğimiz noktaya varamadığını gözlemliyoruz. Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyümesi, kaynakların gelecek ve teknoloji odaklı, verimli alanlara yönlendirilmesi için sermaye piyasalarımızı ülkemizin potansiyeline uygun olarak geliştirmemiz çok önemli. Bunun için yerli yatırımcıların yanı sıra yabancı yatırımcıların da piyasamıza ilgisini artırmamız lazım. Bu anlamda bizler de çeşitli işbirlikleri ile yabancı yatırımcılara ülkemiz piyasalarını tanıtmak üzere çaba gösteriyoruz.”
“2021 yılında dünyamız ve ülkemiz için olduğu kadar Birliğimiz için de önemli bir konu sürdürülebilirlik konusu oldu,” diye konuşan Öztop, sözlerine şöyle devam etti: “Düşük karbon ekonomisine geçiş için gereken yatırımların ve çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlayan projelerin finansmanı için ihtiyaç duyulan fonların temini sermaye piyasalarımızın da önemini artırıyor. Yatırımcıların da son dönemde sürdürülebilirlik konusuna artan ilgisiyle portföy yönetim şirketlerimizin yeşil veya sürdürülebilirlik temalı fonlar çıkarmaya başladığını görüyoruz. Sermaye Piyasası Kurulumuz da ilk taslağını Kasım 2021’de yayınladığı Yeşil Borçlanma Aracı, Sürdürülebilir Borçlanma Aracı, Yeşil Kira Sertifikası, Sürdürülebilir Kira Sertifikası Rehberini bu yılın şubat ayında yayımlamıştı. Ayrıca sürdürülebilirliğe olumlu etki edecek yatırımların sermaye piyasası yoluyla finansmanının teşvik edilmesi için, ‘Rehber’ kapsamındaki sermaye piyasası araçlarının ihracında sermaye piyasası mevzuatının ilgili hükümleri uyarınca alınacak Kurul ücretlerinde yüzde 50 oranında indirime gidilmesine karar vermiştir.”
Öztop, Türkiye Sermaye Piyasası Birliği olarak bu alanda bir yandan düzenleme çalışmalarına sektör görüşleriyle katkıda bulunurken, diğer yandan bu alanda farkındalığı ve insan kaynağını arttırmaya yönelik çalışmaların sürdürüldüğünü söyledi. “Yatırım bilincini artırmak için iletişim, eğitim ve etkinliklerimizi çok yönlü faaliyetlerle geçen sene de devam ettirdik,” diyen Öztop, “Pandemi döneminin tüm kısıtlarına rağmen, yatırımcı eğitimlerimize çevrim içi olarak aralıksız bir şekilde devam ettik. 2021 yılında üye çalışanlarımıza ve reel sektöre yönelik planlanan eğitimlerimizi, sermaye piyasası araçları ile finansmana erişim, kur riskinden korunma, sürdürülebilirlik, dijital dönüşüm ve girişimcilik ağırlıklı olarak gerçekleştirdik. Geçmiş yıllarda olduğu gibi gelecek dönemde de hedeflerimiz doğrultusunda yatırımcılarımızı odağımıza alarak, Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyümesi ve sermaye piyasalarımızın gelişmesi için çalışmalarımıza aralıksız ve kararlı bir şekilde devam edeceğiz,” diye konuştu.
“İstihdamda önemli artış yaşandı”
Bütün bu olumlu gelişmelere paralel olarak, son dönemde sektörde gerçekleşen istihdam artışını da memnuniyetle gözlemlediklerini kaydeden Öztop, aracı kurumlarındaki personel sayısının 2021 sonunda yüzde 12’lik bir artışla 6.200 kişiye yaklaştığını belirtti. 2021’de aracılık sektörünün yıllık net kârının bir önceki yıla oranla yüzde 31 artarak, 5.8 milyar TL seviyesine yaklaştığını söyleyen Öztop, şu bilgeleri verdi: “Son iki yılda, pay senetlerinde olduğu gibi yatırım fonlarında da yoğun bir yatırımcı ilgisi yaşandı. 2021 yılında portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilen portföy büyüklüğündeki artış 2022’de de devam etti ve portföy mart sonu itibarıyla 747 milyar liraya ulaştı. 2020 yılında 655 milyon TL seviyesinde olan portföy yönetim şirketlerinin dönem kârı ise 2021 yılında 1.5 milyar TL oldu.”
