Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan Önemli Denetim Raporu
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), 2024 yılı içinde farklı sektörlerde KDV oran uyumsuzlukları, belge düzeni, ve ödemelerin kayıtlarla uyumu gibi kayıt dışılığa yol açabilecek durumları denetlemek için önemli bir çalışma gerçekleştirdi. Bu denetimler, bandrollü ürünler ve akaryakıt ürünlerini de kapsayarak geniş bir yelpazeye yayıldı. Toplamda 1 milyon 125 bin 410 saha denetimi gerçekleştirildi ve bu denetimlerde tespit edilen uyumsuzluklar sonucunda 7,4 milyar lira ceza uygulandı. Ayrıca, denetimlerde 32 bin 255 kişinin hiç vergi kaydı olmadan tamamen kayıt dışı çalıştığı belirlendi. Bu tespitler üzerine gerekli işlemler tamamlanarak 10 milyar lira tutarında vergi tahakkuk ettirildi.
Kira Geliri Beyanı Artış Gösterdi
Başkanlığın kira gelirlerine yönelik 2024 yılında yaptığı çalışmada, kiracı olduğu değerlendirilen 425 bin konutta yoklama yapıldı. Bu kapsamda, 376 bin yeni mükellefin beyanname vermesi sağlandı. Böylelikle, 2024 yılına ilişkin beyanname veren mükellef sayısında bir önceki yıla göre %26 oranında bir artış meydana geldi. Ayrıca, çalışma neticesinde 55 bine yakın mükellef, geçmiş yıllara ait kira beyannamesi vermeye teşvik edildi. Verilen bu beyannamelerle toplam 3,1 milyar lira kira geliri beyan edildi. GİB, bu yıl da kira gelirlerinin doğru bir şekilde beyan edilmesi için benzer çalışmalara devam etmeyi planlıyor.
Bandrollü Ürünlere Özel Denetim Süreci
Diğer yandan, tütün ve alkollü içkilerde 2007 yılında yürürlüğe giren bandrol uygulaması sayesinde, bu ürünlerin kaçak veya kayıt dışı olup olmadığı kolaylıkla tespit edilebiliyor. Gelir İdaresi, bu alanda eğitim almış bandrol ekipleriyle denetimlerine aralıksız olarak devam ediyor. 2024 yılında, bandrol ekipleri tarafından 16 milyondan fazla sigara ve alkollü içki ile yaklaşık 600 milyon dal makaron denetlendi. Bu denetimlerde kaçak olduğu belirlenen 2 milyon sigara ve alkollü içki ürünü ile 120 milyon dal makaron, adli süreçlerin başlatılması için kolluk kuvvetlerine bildirildi.
Kayıt Dışı Hasılat İçin İzaha Davet Süreci
GİB, nakdin yoğun olarak kullanıldığı sektörlerde izaha davet ve gönüllü uyum süreçlerini de başlattı. Fiziki ve sanal POS cihazlarının usulsüz kullanımı ya da IBAN yoluyla yapılan tahsilatlarla kayıtdışı bırakılan hasılatlar detaylı bir şekilde analiz edildi. Bu yöntemlerle elde edilen ve kayıtlara yansımayan hasılatlar için mükelleflerden açıklama talep edildi. Şirketlerin ortaklarına dağıttığı kar payları, sporcuların kazandığı ücret gelirleri, özel tekne ve yat satışları gibi 25 farklı konuda vergi ziyaına neden olan mükellefler tespit edildi. Bu kapsamda 137 bin 25 mükellefle iletişime geçilerek, toplam 132,5 milyar lira kayıt dışı hasılat için gönüllü uyum ve izaha davet çalışmaları başlatıldı. İlk aşamada, 252 bin 322 beyanname ile 27,3 milyar liralık kayıt dışı hasılatın beyan edilmesi sağlandı. Çalışma sonucunda, kayıt dışı bırakılan hasılatı beyan etmeyen mükellefler hakkında gerekli işlemler yapılacaktır.
Vergiye Gönüllü Uyum Vurgusu
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu alandaki denetimlerin önemine dikkat çekerek, “Geçtiğimiz yıl yaptığımız düzenlemelerle vergi cezalarında etkinliği artırmaya yönelik önemli değişiklikler gerçekleştirdik. Kayıt dışı çalışan mükelleflere yönelik artırımlı cezalar öngördük. Ayrıca, daha önce ceza uygulaması bulunmayan uyumsuzluklara da ceza getirdik. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da kayıt dışılıkla mücadelemiz kesintisiz devam edecek.” şeklinde konuştu. Kayıt dışılıkla mücadele amacıyla gerçekleştirdikleri saha denetimlerinde önemli bulgular elde ettiklerini vurgulayan Şimşek, şunları ekledi: “Vergide adalet ve verimlilik ilkesi çerçevesinde, kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye yönelik denetimlerimiz yeni nesil analiz teknikleri ile sürdürülecek. Bakanlık olarak, bu yıl da bir yandan vergiye gönüllü uyumu teşvik ederken, diğer yandan kayıt dışılıkla mücadele denetimlerimizi önemli ölçüde artırarak yeni bir aşamaya geçeceğiz.”
