Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, tütün ürünlerinin vergilendirme stratejisini gözden geçirerek, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gelirlerini artırmayı amaçlıyor. Yeni modelleme çerçevesinde, tütün ürünlerinde nispi ÖTV oranlarını azaltarak, maktu ÖTV’yi artırmaya yönelen AB ülkeleri, bu değişiklikle kaçak tütün ürünleriyle mücadelede de etkinlik sağlamayı hedefliyor.
Yeni Vergilendirme Modelinde Neler Değişiyor?
AB ülkeleri, Tütün Tüketim Vergisi Direktifi’ne uygun olarak, ağırlıklı ortalama fiyat üzerinden hesaplanan toplam verginin yüzde 7,5 ila yüzde 76,5 arasında maktu vergi uygulamayı hedefliyor. 22 ülke, 2010’dan bu yana nispi ÖTV oranlarını düşürerek bu değişime adapte oldu.
AB Ülkelerindeki Örnek Stratejiler: Almanya, Romanya, ve Sırbistan
Almanya, istikrarlı gelir oluşturmak için öngörülebilir ve kademeli ÖTV artışları ile dengeli nispi ÖTV kullanmayı planlıyor. 2010’da yüzde 24,7 olan nispi ÖTV oranıyla elde edilen gelir, 2022’de yüzde 19,8 oranında olup 14,2 milyar avroya yükseldi. Romanya, makul bir vergilendirme yaklaşımına doğru ilerlerken, Sırbistan ise yüzde 33 nispi ÖTV ile istikrarlı bir vergi geliri elde etmeyi amaçlıyor.
Tütün Vergilerinin Ekonomideki Yeri: Lüksemburg, Yunanistan, Hırvatistan
Lüksemburg’da tütün ürünleri vergileri, gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 1’inden fazlasını oluşturuyor. Yunanistan’da bu oran yüzde 1,18, Hırvatistan’da ise yüzde 1,33.
AB Dışındaki Durum: İsviçre ve Kaçakçılık İstatistikleri
İsviçre’de yüzde 25 nispi ÖTV ile istikrarlı vergi oranları uygulanırken, AB sınırlarında 2022’de yaklaşık 531 milyon adet kaçak sigara ele geçirildi. AB Yolsuzlukla Mücadele Ofisi (OLAF) verilerine göre, 316,7 milyon adet sigara AB içindeki yasa dışı üretimle ilişkilendirildi.
Türkiye’de Tütün Ürünleri Düzenlemeleri ve Vergilendirme Modeli
Türkiye’de reklam yasakları, tek tip paket uygulamaları ve yerli tütün kullanımı gibi yoğun düzenlemeler bulunmaktadır. Vergilendirme modelinde maktu ve nispi vergilendirme bir arada kullanılırken, Türkiye’nin toplam vergi içinde maktu ÖTV’nin en düşük paya sahip ülke olduğu dikkat çekmektedir.
Sektör Temsilcilerinin Görüşleri ve Gelecek Beklentileri
Türkiye’de yüzde 63’lük nispi ÖTV oranıyla en yüksek nispi vergi oranına sahip olunmasına rağmen, sektör temsilcileri daha düşük nispi ÖTV yapısının kamu, sektör ve Türkiye ekonomisi için avantaj sağlayabileceğini belirtiyor.
