Kış Uykusu ve İnsanlar Üzerindeki Potansiyeli
Ayı gibi bazı hayvanların, özellikle kış aylarında yaşanan yiyecek kıtlığıyla başa çıkma yöntemlerinden biri, kış uykusuna yatmaktır. Kış uykusu, bu hayvanların kalp atış hızlarını yavaşlatarak ve vücut sıcaklıklarını beş santigrat dereceye kadar düşürerek enerji tasarrufu yapmalarını sağlar. Ancak bu özel yetenekle hayatta kalabilmek için, hayvanların kanlarının sorunsuz bir şekilde akarak vücutlarına oksijen sağlaması gerekmektedir.
Bu sistemin nasıl işlediğini doğru bir şekilde anlayabilmek, insanların da kış uykusuna benzer bir durumu mümkün kılma yolunda önemli bir adım olabilir. Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, kış uykusunun gerçekleşme mekanizmasını anlama konusunda önemli bir ilerleme kaydedildiğini ortaya koyuyor. Özellikle, belirli kan hücrelerinin kış uykusu sırasında nasıl değiştiği hakkında yeni bilgiler edinildiği görülüyor.
Yarasalar ve İnsanlar
Bu araştırmada, insan kırmızı kan hücreleri ile kış uykusuna yatan Mısır meyve yarasaları ve yaygın akşam yarasalarından alınan kırmızı kan hücreleri karşılaştırıldı. Akşam yarasaları, kış uykusuna yatmalarıyla tanınırken, Mısır meyve yarasaları bu durumu yaşamaz. Araştırmacılar, insan kırmızı kan hücrelerinin kış uykusuna izin verip vermediğini belirlemek için, kanı soğutma işlemi sırasında kırmızı kan hücrelerinin nasıl değiştiğini incelediler.
Kırmızı kan hücreleri soğutulurken, sıcaklık 37 santigrat dereceden 23 santigrat dereceye düştüğünde, her üç örnekte de hücrelerin daha az elastik ve daha viskoz hale geldiği gözlemlendi. Ancak, sıcaklığı 10 santigrat derece daha düşürdüklerinde, her iki yarasadan alınan hücrelerin başkalaşım geçirmeye devam ettiği, insan kırmızı kan hücrelerinin ise bu dönüşümü gerçekleştiremediği belirlendi. Normalde kış uykusuna yatmayan Mısır meyve yarasalarının kırmızı kan hücreleri, daha düşük sıcaklıklara uyum sağlamak için yavaş bir şekilde dönüşümlerine devam ederek kanın hayatta kalmaları için ihtiyaç duyduğu şekilde çalışmaya devam etti.
Bilim insanları, şimdi insanlarda da benzer bir kan değişimi sürecini teşvik edebilecek bir ilaç geliştirmeyi umuyorlar. İnsanlarda bu yeteneğin sağlanması, büyük organ nakilleri, beyin ameliyatları veya uzun süreli diğer cerrahi prosedürlere ihtiyaç duyan hastaların metabolizmasını yavaşlatmak için son derece faydalı olabilir. İnsan kan hücrelerinin soğutulabileceği süreyi uzatma becerisi, bu hastaların tedavi edilebilir hale gelene kadar kış uykusuna yatmalarını mümkün kılabilir.
Ayrıca, bu tür bir kış uykusu yeteneği, uzun uzay yolculukları gibi, aylar sürecek mesafelerin aşılmasında da önemli bir rol oynayabilir. Şu anda Mars’a ulaşmanın bile en az altı ay sürdüğünü düşündüğümüzde, insanların katılacağı daha derin uzay yolculukları için bir tür kış uykusu sisteminin geliştirilmesi oldukça faydalı olabilir.
