İki yıl önce, Hunga Tonga-Hunga Ha’apai yanardağı patlayarak, aynı adı taşıyan adayı neredeyse tamamen yok etmiş ve büyük bir yıkıma yol açmıştı. Bu trajik olay, adanın acil bir şekilde tahliye edilmesine sebep oldu. Tonga’nın üzerine düşen volkanik külleri, yalnızca çevreyi değil, aynı zamanda insan hayatını da olumsuz etkiledi ve bazı ölümlere neden oldu. Doğal afetlerin önceden tahmin edilmesi oldukça zordur; ancak, son yapılan araştırmalar, bazı yanardağların devasa yıkıma yol açan patlamalardan önce belirli ipuçları verebileceğini ortaya koyuyor.
Verileri inceleyen bir araştırma ekibi, 2022 yılında Pasifik Okyanusu’nda meydana gelen bu büyük volkanik patlamadan önce Dünya yüzeyinden geçen bir sismik dalga tespit etti. Bu veriler, uzaktaki sismometreler tarafından toplandı. Ekip, bu uzak sinyallerin, insanların gelecekteki ani patlamalara hazırlanmalarına yardımcı olabileceğini öne sürdü. Erken uyarı sistemleri, kelimenin tam anlamıyla hayat kurtarıcı olabilir. Büyük afetler öncesinde verilebilecek herhangi bir uyarı, yalnızca birkaç dakika bile olsa insanların gerekli önlemleri almaları için hayati bir zaman kazandırabilir.
Patlamadan 750 kilometre uzaktaki Fiji ve Futuna’daki sismometre istasyonlarından gelen verileri analiz eden ekip, patlamadan yaklaşık 15 dakika önce, patlamanın yönünden yayılan Rayleigh dalgası adı verilen belirli bir yüzey dalgasının meydana geldiğini buldu. Bu Rayleigh dalgası, insanlar tarafından algılanamadı; ancak sismometreler tarafından rahatlıkla tespit edilebiliyordu. Pazartesi günü Geophysical Research Letters dergisinde yayınlanan çalışmada, “Diğer sismik sinyallere ve uydu görüntülerine atıfta bulunarak, Rayleigh dalgasının görünür bir yüzey aktivitesi olmadan en önemli patlama öncüsü olduğu sonucuna vardık” ifadelerine yer verildi.
Makalede ayrıca şunlar belirtildi: “Bulgularımızı ve önceki çalışmalarımızın sonuçlarını da dahil ederek, kaldera oluşturan patlamanın başlangıcına dair bir senaryo öneriyoruz.” 15 Ocak 2022’de gerçekleşen bu rekor boyuttaki patlama, 58 kilometre yüksekliğe ulaşan volkanik püskürmesi ile şimdiye kadar kaydedilen en büyük örnek olarak tarihe geçti. Bu devasa patlama, yalnızca yarım saat içinde Dünya’nın mezosferine ulaştı ve doğa tarihinin en etkileyici olaylarından biri olarak hatırlanıyor.
