Perseverance keşif aracı, Mars’ta oldukça ilginç bir keşif yaptı. Araç, bileşimi hakkında önemli ipuçları veren, damlaya benzeyen yeşil lekelerle kaplı sıra dışı bir kırmızı kaya buldu. NASA’nın basın bülteninde tanımlandığı şekliyle bu “gizemli kaya”, Perseverance’ın aletlerinin çalışmak için yeterli alana sahip olmaması nedeniyle derinlemesine incelenemedi. Ancak, dış görünüşü ve bazı özellikleri, bu kayanın geçmişte daha nemli bir Mars’ta oluştuğuna dair önemli ipuçları sunuyor.
Perseverance, Şubat 2021’de Mars’a ulaştığında, amacı milyarlarca yıl önce var olan bir gölün kenarındaki kurumuş bir nehir deltasını, eski mikrobiyal yaşam belirtileri açısından araştırmaktı. Dünyamızdan çok daha aşırı sıcaklık dalgalanmaları yaşayan ve son derece kurak olan Mars’ın, geçmişte büyük sıvı su göllerine ev sahipliği yaptığına inanılıyor. Bu göllerden biri, Perseverance’ın iniş yaptığı Jezero Krateri’nde yer alıyordu. Keşif aracı, gezegen yüzeyinde dolaşarak görüntüler topladı ve gelecekte Dünya’ya gönderilecek olan kaya örnekleri ile bir miktar Mars atmosferi topladı.
Perseverance’ın astrobiyolojik araştırması, geçmişte Mars’ta yaşamın var olması durumunda, Dünya’daki yaşamın ilk formlarına benzer bir yapı sergileyeceği varsayımına dayanıyor. Bu yaşam formlarının, sığ suda varlığını sürdüren mikroplardan oluştuğu düşünülüyor. Bu mikroplar, yaşamlarını sürdürürken tortul konkresyonlar (kaya katmanları) oluşturmakta ve bu süreçte çarpık desenler ile fosilleşmektedir. Bu fosillere stromatolitler denir ve günümüzde de Dünya’da hala oluşmaya devam etmektedir.
Yeşil Noktalara Sahip Kırmızı Kayanın Gizemi
Temmuz ayında Perseverance, Mars yüzeyinde hematit ve kalsiyum sülfat bantlarında “leopar desenleri” keşfetmişti. NASA bilim insanları, bu bulguların kayanın bir zamanlar organik bileşikler içeren çamur olduğunu gösterme potansiyeli taşıdığını düşünüyordu. Şimdi ise Perseverance, ilgi çekici bir başka hedef olan yeşil noktalara sahip kırmızı bir kayayı inceledi. Bu kaya, uzaylı yaşam için kesin bir kanıt sunmasa da, Mars’ın demir açısından zengin geçmişine dair önemli bilgiler sağlıyor.
Kayanın kırmızı rengi, muhtemelen oksitlenmiş demirden kaynaklanıyor. Ancak Perseverance ekibi, kayayı daha yakından incelemek için sabırsızlanıyor. Keşif aracı, kayada Mars yüzeyindeki rüzgarlı koşullar tarafından aşınmamış veya değiştirilmemiş olan iç kısmı görmek amacıyla aşındırıcı bir alet kullanarak yüzeyinden 5 santimetre genişliğinde dairesel bir parça kesti. NASA’nın bildirdiğine göre kayadaki yeşil noktalar “nispeten yaygındı.” Bu noktalar, suyun kayaya dönüşmeden önce demir açısından zengin tortuya nüfuz etmesiyle oluşmakta, metali oksitler ve yeşil renge dönüştürmektedir.
Dünya’da mikroplar bu reaksiyonu katalize edebilir; ancak bu süreç, çürüyen organik maddeler veya kükürt ile demir arasındaki etkileşimler nedeniyle de gerçekleşebilir. Nedeni ne olursa olsun, bu kayayı incelemek, Mars’ın sulu geçmişi, gezegendeki olası yaşam formları ve gezegenin evrimi hakkında önemli bilgiler sunacaktır. Yeşil benekli tortunun daha fazla incelenmesi arzu edilse de, kaya örneğinin etrafında Perseverance’ın aletlerini açabileceği kadar alan olmadığı için derinlemesine bir inceleme yapılamamaktadır.
