Küresel Ekonomik ve Siyasi Gelişmeler
2024 yılı, dünya genelinde ekonomik belirsizlikler, siyasi gerginlikler ve liderlik çekişmeleriyle dolu bir yıl olarak kaydedildi. Savaşlar, seçimler ve politik dalgalanmalar, bu yılın en belirgin olayları arasında yer aldı. Dünya nüfusunun neredeyse yarısı sandık başına giderken, Amerika Birleşik Devletleri’nde Donald Trump dönemi yeniden kapı araladı. Orta Doğu’daki çatışmalar ve Ukrayna’daki savaşlar devam ederken, Güney Kore’de sıkıyönetim krizi yaşandı. 7 Ekim 2023’te başlayan Hamas ile İsrail arasındaki savaş, çözüm arayışlarını etkisiz kılarken Orta Doğu’yu derinden sarstı. Yakın coğrafyasında Türkiye’nin yanı başında, Suriye rejiminin çöküşü de manşetlerde yer aldı; 61 yıllık Baas Partisi iktidarı, Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesiyle sona erdi.
2024 Seçim Yılı
2024 yılı, Amerika Birleşik Devletleri’nden Rusya’ya kadar 30’dan fazla ülkenin seçim düzenlediği önemli bir seçim yılı oldu. Güney Asya’da Pakistan ve Hindistan’da gerçekleştirilen seçimler dikkat çekti. Pakistan’da Şahbaz Şerif Başbakanlık görevini korurken, Hindistan’da Narendra Modi büyük bir zafer elde etti. Rusya’da ise, Başkan Vladimir Putin’in 24 yıllık iktidarını altı yıllık bir dönem daha güvence altına alması, Mart 2024’te gerçekleşti. Bu seçim yılı, ABD’de Donald Trump’ın siyasi bir dönüş yapmasıyla son buldu. 5 Kasım’da Amerikalı seçmenler, Trump’a önemli bir zafer kazandırarak onun yeniden siyasetteki etkisini pekiştirdi. Avrupa’daki parlamento seçimlerinde aşırı sağın yükselişi de önemli bir tema olarak öne çıktı. Fransa’da Cumhurbaşkanı Macron, parlamento seçimleri sonrasında riskli hamleler yaptı; yeni hükümetin ömrü ise yaklaşık üç ay ile tarihin en kısa hükümet dönemlerinden biri oldu. Almanya’da ise mevcut başbakan Olaf Scholz’un düşen popülaritesi nedeniyle güven oylamasından yeterli sonucu alamaması, erken seçim kararına yol açtı.
Orta Doğu’da Jeopolitik Tansiyon
Gazze ve Lübnan’a yönelik saldırılarının ardından İsrail, Suriye’ye bir dizi hava saldırısı düzenleyerek bölgedeki gerginliği daha da artırdı. Bu saldırılar, Suriye hükümet güçleri ile isyancı gruplar arasındaki yoğun çatışmaların ortasında gerçekleşti. Kasım 2024’te, bu çatışmalarda 300’den fazla kişinin öldüğü bildirildi ve her iki tarafta da kayıplar artmaya devam etti. Suriye’nin ikinci büyük şehri olan Halep, isyancı güçlerin şehri ele geçirmesiyle daha da kötü bir duruma sürüklendi.
Suriye’de 61 Yıllık Rejim Çöktü
Suriye’de 1963’te iktidara gelen Baas Partisi’nin 61 yıllık iktidarı, başkent Şam’ın rejimin kontrolünden çıkmasıyla sona erdi. Suriye’nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım’da Esad rejimi güçleri ile rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışmalar patlak verdi. 30 Kasım’da Halep’in merkezinin büyük bölümünü ele geçiren rejim karşıtı gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağladı. Şam’ın güneybatısında Esad rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar, 7 Aralık’ta başkent güney banliyölerine girdi. Rejim güçleri de Şam’da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve uluslararası havalimanından çekilmek zorunda kaldı. Rejim karşıtı silahlı grupların başkente hakim olmaya başlamasıyla, Esad rejimi 8 Aralık sabahı kısa sürede başkentin tüm kontrolünü kaybetti.
Rusya-Ukrayna Savaşı Devam Ediyor
Ukrayna’daki savaş, üçüncü yılına girerken kayıplar artış göstermeye devam etti. Amerikan medyası, 2024 sonu itibarıyla yaklaşık 57 bin Ukraynalı askerin öldürüldüğünü bildirirken, çeşitli Batı kaynaklarından gelen tahminler Rus tarafındaki ölüm sayısının oldukça daha yüksek olduğunu ortaya koydu. BBC’nin Eylül 2024 tarihli raporuna göre, devam eden çatışmada 70 bin Rus askeri yaşamını yitirdi. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu verilerine göre, 24 Şubat 2022’de başlayan savaşta AB, Ukrayna’ya 88 milyar euronun üzerinde finansal, insani ve askeri destek sağladı. Rusya’ya karşı toplam 14 yaptırım paketi kabul eden AB, savaş nedeniyle kaçan 4,2 milyon kadar Ukraynalıya oturum, eğitim, sağlık ve çalışma alanlarında hizmet vermeye devam etti.
Güney Kore’de Sıkıyönetim Krizi
Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, 3 Aralık gecesi yaptığı televizyondaki konuşmada, “muhalefetin devlet karşıtı aktivitelere karıştığı” gerekçesiyle sıkıyönetim ilan etti. Ancak, parlamentonun yaptığı oylamada bu karar kaldırıldı ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak geri adım atıldı. Ulusal Mecliste yapılan acil oturumda sıkıyönetim kararının kaldırılmasına ilişkin önerge, 190 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Ulusal Meclis Başkanlığı Ofisi, sıkıyönetimin yapılan oylamanın ardından “hükümsüz” hale geldiğini açıkladı. Bunun üzerine Bakanlar Kurulunu toplayan Yoon, kabinenin onayının ardından sıkıyönetimi sona erdirdiğini duyurdu. Ana muhalefetteki Demokrat Parti ve beş küçük muhalefet partisinin, sıkıyönetim ilanının anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle Yoon’un azli için meclise sunduğu önerge, 7 Aralık’ta yapılan oylamada nitelikli çoğunluğa ulaşılamadığı için reddedildi. Ancak muhalefet partilerinin aynı gerekçeyle sunduğu ikinci önerge, 14 Aralık’taki oylamada bu kez nitelikli çoğunluk sağlanarak kabul edildi. Meclis tarafından azli istenen Yoon, Anayasa Mahkemesinin vereceği karara dek görevden geçici olarak uzaklaştırıldı ve yerine Başbakan Han Duck-soo vekâleten getirildi.
İklim Değişikliğinin Etkileri
2024 yılı, dünyanın dört bir yanını etkileyen aşırı hava olaylarıyla büyük ölçekli iklim değişikliklerine sahne oldu. Sıcak hava dalgaları, seller, beklenmedik yağmurlar ve kasırgalar, geniş çaplı yıkımlara ve can kaybına yol açtı. Japonya, Tayland, Fransa ve ABD gibi ülkeler, güçlü kasırgalar ve fırtınalar nedeniyle binlerce can kaybıyla en çok etkilenen bölgeler arasında yer aldı. 2024, aynı zamanda tarihin en sıcak yılı olarak kaydedildi ve küresel sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerindeki kritik eşiği ilk kez aştığı yıl oldu.
