Suriye’de Baas Rejiminin Tarihçesi
Arap Sosyalist Baas Partisi, 1963 yılında gerçekleştirdiği bir darbe ile Suriye’de iktidara gelmiştir. 1970 yılında, parti içindeki bir başka darbe sonucunda Hafız Esed, iktidarı ele geçirerek 1971’de Suriye Devlet Başkanı olmuştur. Hafız Esed’in 2000 yılında vefat etmesinin ardından, oğlu Beşşar Esed, Baas rejiminin başına geçmiştir. Ancak, Esed ve Baas iktidarı, 2011 yılında rejim karşıtı grupların başkent Şam’a girmesi ile ciddi bir tehdit ile karşı karşıya kalmıştır.
2011 Halk Hareketleri ve İç Savaşın Başlangıcı
Suriye’de 2011 yılında, halk özgürlük talebi ile sokaklara dökülmüştür. Rejim, bu kitle hareketlerine sert müdahalelerde bulunarak binlerce insanın ölümüne yol açmıştır. Bu sert müdahaleler, ülkeyi iç savaşa sürüklemiştir. Silahlı muhalif gruplar, uzun bir mücadele sürecine girerken, rejim uluslararası baskılara rağmen sorunun diplomasi ve barışçıl yollarla çözümüne yanaşmamıştır.
Çatışmalar ve Rejim Krizi
27 Kasım’da yoğunlaşan çatışmalar sonucunda, Suriye’nin Halep, İdlib ve Hama gibi birçok bölgesinde rejim kontrolünü kaybetmiştir. Son olarak, başkent Şam’da halkın da sokaklara dökülmesiyle birlikte, rejim güçleri kamu kurumları ve sokaklardan çekilmeye başlamış, rejim karşıtı gruplar kent merkezinde kontrollerini artırmıştır. 61 yıllık Baas rejimi ve 53 yıllık Esad ailesi iktidarı sona ermiş olmuştur.
Çöken Rejimin Başbakanından Açıklama
Beşşar Esed’in Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, sosyal medya aracılığıyla yaptığı video mesajında, “Suriye’de halkın seçeceği bir hükümetle çalışmaya hazır olduklarını ve her türlü desteği sağlamaya hazır olduklarını” belirtmiştir. Kamu mallarına zarar verilmemesi çağrısında bulunan Celali, “Kimseye dokunmayacağını söyleyen ve bize elini uzatan muhaliflere elimizi uzatıyoruz.” demiştir. Celali, “Suriye tüm Suriyelilerin. Bu ülke normal bir ülke olabilir, bu ülke komşularıyla ve dünyayla iyi ilişkiler kurabilir. Bu tercih, Suriye halkının seçeceği yönetime kalmış. Biz, seçilecek yeni yönetimle işbirliğine hazırız.” ifadelerini kullanmıştır.
Heyet Tahrir Şam Liderinden Uyarı
Rejim karşıtı silahlı grup Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera (Ebu Muhammed el-Culani), sosyal medyadan yaptığı açıklamada, Şam’da kamu kurumlarına yaklaşılmaması konusunda uyarıda bulunarak, “Bu kurumlar resmen devredilene kadar eski Başbakanın gözetimi altında kalacaktır.” demiştir. Şera, “Kamu kurumlarına yaklaşmak kesinlikle yasaktır. Bu kurumlar, resmen devredilene kadar eski Başbakanın gözetimi altında kalacaktır. Havaya ateş açılması da yasaktır.” şeklinde ifadelerde bulunmuştur.
Suriye’deki Güncel Gelişmeler
Suriye’nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım’da Esed rejimi güçleri ile rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışmalar başlamıştır. 30 Kasım’da Halep’in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan muhalif gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştır. 5 Aralık’ta Hama kent merkezini de rejim güçlerinden alarak önemli bir zafer kazanmışlardır. Rejim karşıtı güçler, başkent Şam’a açılan stratejik Humus ilinin bazı yerleşim yerlerini ele geçirerek burada ilerlemeye başlamıştır.
Ülkenin güneyinde, Ürdün sınırındaki Dera ilinde 6 Aralık’ta operasyon başlatan askeri muhalifler, çatışmalar sonucunda il merkezini rejim güçlerinden geri almıştır. 7 Aralık’ta Suveyda ilinin tamamı muhalif grupların kontrolüne geçmiş, aynı gün Kuneytra’daki yerel muhalifler de il merkezinin kontrolünü sağlamıştır. Humus ilinde de rejim karşıtı güçler, 7 Aralık’ta kent merkezine hakim olmuştur. Şam’ın güneybatısında Esed rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar, 7 Aralık’ta başkentin güney banliyölerine girmiştir. Rejim güçleri, Şam’da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve uluslararası havalimanından çekilmiştir. Rejim karşıtı silahlı grupların başkente hakim olmaya başlamasıyla Esed rejimi, 8 Aralık sabahı kısa sürede başkentin tüm kontrolünü kaybetmiştir. Suriye Milli Ordusu ise Halep kırsalında 1 Aralık’ta terör örgütü PKK/YPG’ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu’nda, Tel Rıfat ilçe merkezini terörden kurtarmıştır.
