Suriye’deki Baas Rejimi ve İç Savaş Süreci
Arap Sosyalist Baas Partisi, 1963 yılında Suriye’de gerçekleştirdiği bir darbeyle iktidara gelmiştir. 1970 yılında parti içindeki bir başka darbeyle Hafız Esed, iktidarı ele geçirerek 1971 yılında Suriye Devlet Başkanı olmuştur. Hafız Esed’in ölümünün ardından, 2000 yılında oğlu Beşşar Esed, Baas rejiminin başına geçmiştir. Esed ailesi ve Baas Partisi’nin yönetimi, rejim karşıtı grupların başkent Şam’a girmesiyle sona ermiştir.
2011 yılında, Suriye’de özgürlük talebiyle halk hareketleri başlamış, ancak rejim bu hareketlere sert bir müdahalede bulunmuştur. Bu müdahaleler sonucunda binlerce kişi hayatını kaybetmiş ve olaylar iç savaşa dönüşmüştür. Silahlı muhalif gruplar uzun bir mücadeleye girişmişken, rejim uluslararası baskılara rağmen sorunun diplomasi ve barışçıl yollarla çözümüne yanaşmamıştır. 27 Kasım 2023 tarihinde yoğunlaşan çatışmalar sonucunda Suriye, Halep, İdlib ve Hama gibi birçok bölgedeki kontrolünü kaybetmiştir. Son olarak, başkent Şam’da halk sokaklara dökülmüş ve rejim güçleri kamu kurumları ile sokaklardan çekilmeye başlamıştır. Böylece, 61 yıllık Baas rejimi ve 53 yıllık Esed ailesi iktidarı sona ermiştir.
Çöken Rejimin Başbakanından Açıklama
Beşşar Esed’in Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, sosyal medya üzerinden paylaştığı bir video mesajında, “Suriye’de halkın seçeceği bir hükümetle işbirliği yapmaya hazırız” diyerek, her türlü desteği sağlamaya hazır olduklarını belirtmiştir. Kamu mallarına zarar verilmemesi konusunda çağrıda bulunan Celali, “Kimseye dokunmayacağını söyleyen ve bize elini uzatan muhaliflere elimizi uzatıyoruz” ifadelerini kullanmıştır. Celali, “Suriye tüm Suriyelilerin. Bu ülke normal bir ülke olabilir, komşularıyla ve dünyayla iyi ilişkiler kurabilir. Bu tercih, Suriye halkının seçeceği yönetime kalmış. Biz, seçilecek yeni yönetimle işbirliğine hazırız. Onlara her türlü desteği sağlamaya ve devlet dosyalarını kolayca aktarmaya hazırız” şeklinde konuşmuştur.
Heyet Tahrir Şam Liderinden Açıklama
Rejim karşıtı silahlı grup Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera (Ebu Muhammed el-Culani), sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Şam’daki kamu kurumlarına yaklaşılmaması” konusunda uyarıda bulunarak, “Bu kurumlar, resmen devredilene kadar eski Başbakanın gözetimi altında kalacaktır” demiştir. Şera, “Kamu kurumlarına yaklaşmak kesinlikle yasaktır. Bu kurumlar, resmen devredilene kadar eski Başbakanın gözetimi altında kalacaktır. Havaya ateş açılması da yasaktır” ifadelerini eklemiştir.
Suriye’deki Gelişmeler
Suriye’nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım 2023 tarihinde Esed rejimi güçleriyle rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışmalar başlamıştır. 30 Kasım’da Halep’in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan muhalif gruplar, aynı gün İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştır. 5 Aralık’ta Hama kent merkezini de rejim güçlerinden alarak, başkent Şam’a açılan stratejik önemdeki Humus ilinin bazı yerleşim yerlerini ele geçirerek ilerlemeye başlamışlardır.
Ülkenin güneyindeki Dera ilinde 6 Aralık’ta operasyon başlatan askeri muhalifler, çatışmalar sonucunda il merkezini rejim güçlerinden geri almışlardır. Suveyda il genelinin tamamı 7 Aralık’ta muhalif grupların kontrolüne geçerken, Kuneytra’daki yerel muhalifler de il merkezinin kontrolünü sağlamıştır. 7 Aralık’ta Humus ilinde de rejim karşıtı güçler kent merkezine hakim olmuştur. Şam’ın güneybatısında Esed rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar, aynı gün başkentin güney banliyölerine girmiştir. Rejim güçleri, Şam’da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve uluslararası havalimanından çekilmiştir. Rejim karşıtı silahlı grupların başkente hakim olmaya başlamasıyla Esed rejimi, 8 Aralık sabahı itibarıyla başkentin tüm kontrolünü kaybetmiştir. Ayrıca, Suriye Milli Ordusu’nun Halep kırsalında 1 Aralık’ta terör örgütü PKK/YPG’ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu’nda da Tel Rıfat ilçe merkezi terörden kurtarılmıştır.
