Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2024 Denetim Faaliyetleri
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan (GİB) alınan bilgilere göre, 2024 yılı içerisinde birçok sektörde kayıt dışı ekonomiyi engellemeye yönelik kapsamlı denetim çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu denetimler, Katma Değer Vergisi (KDV) oran uyumsuzlukları, belge düzeni, ödemelerin kayıtlarla uyumu gibi kritik konuları içermektedir. Ayrıca, bandrollü ürünler ile akaryakıt ürünlerine yönelik özel denetimler de yapılmıştır. Tüm bu çabalar sonucunda toplamda 1 milyon 125 bin 410 saha denetimi gerçekleştirilmiştir.
Bu denetimlerde tespit edilen uyumsuzluklar nedeniyle 7,4 milyar lira tutarında ceza kesilmiş, ayrıca 32 bin 255 kişinin hiç vergi kaydı olmaksızın tamamen kayıt dışı çalıştığı belirlenmiştir. Bu tespitler sonrasında gereken işlemler tamamlanarak, 10 milyar lira vergi tahakkuk ettirilmiştir.
Kira Geliri Beyanında Önemli Artış
Başkanlığın kira gelirlerine yönelik 2024 yılında uyguladığı çalışma kapsamında, kiracı olduğu değerlendirilen 425 bin konutta yoklama yapılmıştır. Bu süreçte 376 bin yeni mükellefin beyanname vermesi sağlanmış, böylece 2024 yılı itibarıyla beyanname veren mükellef sayısında bir önceki yıla göre %26 oranında bir artış meydana gelmiştir. Ayrıca, yaklaşık 55 bin mükellef geçmiş yıllara ait kira beyannamesi vermeye teşvik edilmiştir. Verilen bu beyannamelerle toplamda 3,1 milyar lira kira geliri beyan edilmiştir. Gelir İdaresi, bu yıl da kira gelirlerinin doğru beyanı için benzer denetim ve bilgilendirme çalışmalarına devam edecektir.
Bandrollü Ürünlere Yönelik Özel Denetimler
Tütün ve alkollü içkilerde 2007 yılından bu yana uygulanan bandrol sistemi, bu ürünlerin kaçak veya kayıt dışı olup olmadığını tespit etmede büyük kolaylık sağlamaktadır. Gelir İdaresi tarafından oluşturulan eğitimli bandrol ekipleri, 2024 yılında 16 milyondan fazla sigara ve alkollü içki ile yaklaşık 600 milyon dal makaron denetimi gerçekleştirmiştir. Bu denetimlerde kaçak olduğu tespit edilen 2 milyon sigara ve alkollü içki ürünü ile 120 milyon dal makaron, adli süreçlerin başlatılması amacıyla kolluk kuvvetlerine bildirilmiştir.
Kayıt Dışı Hasılat İçin İzaha Davet
GİB tarafından nakdin yoğun kullanıldığı sektörlerde izaha davet ve gönüllü uyum süreçleri başlatılmıştır. Fiziki ve sanal POS cihazlarının usulsüz kullanımı veya IBAN yoluyla gerçekleştirilen tahsilatlarla kayıtlara yansımayan hasılatlar analiz edilmiştir. Bu yöntemlerle elde edilen ancak kayıtlara geçmeyen hasılatlar için mükelleflerden açıklama istenmiştir. Şirketlerin ortaklarına dağıttığı ve beyan edilmesi gereken kar payları, sporcuların elde ettiği ücret gelirleri, özel tekne ve yat satışları gibi özel durumların da dahil olduğu 25 farklı konuda vergi ziyaına yol açan mükellefler tespit edilmiştir. Bu kapsamda 137 bin 25 mükellefle irtibata geçilmiş ve 132,5 milyar lira kayıt dışı hasılat için gönüllü uyum ve izaha davet çalışmaları başlatılmıştır. İlk aşamada 252 bin 322 beyanname ile 27,3 milyar liralık kayıt dışı hasılatın beyanı gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda kayıt dışı hasılatı beyan etmeyen mükellefler hakkında gerekli işlemler yapılacaktır.
Vergiye Gönüllü Uyum Vurgusu
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu alandaki denetimlerin önemine dikkat çekerek, “Geçtiğimiz yıl yaptığımız düzenlemelerle vergi cezalarında etkinliği artırmak amacıyla ceza tutarlarında önemli artışlar yaptık, kayıt dışı çalışan mükelleflere artırımlı cezalar öngördük. Ayrıca daha önce ceza uygulaması bulunmayan uyumsuzluklara da ceza uygulaması getirdik. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da kayıt dışılıkla mücadelemiz aralıksız devam edecek” dedi. Kayıt dışılıkla mücadele amacıyla yapılan saha denetimlerinde önemli tespitler yapıldığını belirten Şimşek, “Vergide adalet ve verimlilik ilkesi çerçevesinde kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye yönelik denetimlerimiz yeni nesil analiz teknikleriyle sürecek. Bakanlık olarak bu yıl da bir yandan vergiye gönüllü uyumu gözetirken, diğer yandan kayıt dışıyla mücadele denetimlerimizi katbekat artırarak yeni bir safhaya geçeceğiz.” ifadelerini kullandı.
