Ay Taşlarının Gizemli Kayıpları: İrlanda’da Bir Hikaye
NASA astronotlarının Apollo Ay inişleri sırasında topladıkları Ay taşı örneklerinin kaybolma veya çalınma gibi ilginç bir alışkanlığı var. İrlanda’da yeni yayımlanan bir dizi belgede, yıllar önce kaybolan talihsiz bir ay kayasının hikayesi yeni ayrıntılarla gün yüzüne çıktı.
Dublin Ulusal Arşivleri’nde bulunan belgeler, ABD’nin İrlanda’ya diplomatik bir hediye olarak verdiği Ay taşlarından birinin, 1977’de Dunsink Gözlemevi’nde meydana gelen bir yangında kaybolduğunu ortaya koyuyor. İrlanda’nın Apollo 11 sergisinin kaderi, uzun yıllardır zaten biliniyordu; ancak PA Haber Ajansı’nın incelediği yeni belgeler, hikayenin bilinmeyen yönlerini gün ışığına çıkarıyor.
1969 yılında Apollo 11 göreviyle elde edilen bu Ay örneği, 1970 yılında ABD Büyükelçisi John DJ Moore tarafından İrlanda Cumhurbaşkanı Éamon de Valera‘ya hediye edilmiştir. Yeni belgeler, İrlandalı yetkililerin bu değerli eserle ne yapacaklarını bilemediklerini ve bu nedenle eserin tam üç yıl boyunca tozlu bir bodrumda beklediğini gösteriyor.
ABD’nin Apollo 17 ile gerçekleştirdiği son başarılı Ay inişinin ardından, 1973 yılında İrlanda’ya ikinci bir ay taşı bağışlama kararı alındığında, İrlanda hükümeti, ilk kayayı sergileme konusunda harekete geçmeye karar verdi. PA’nın haberine göre belgede, “ABD Hükümeti tarafından ikinci bir hediye yapılacağı öğrenildiğinde, ilk Ay taşının Dunsink’e verilmesine karar verildi; çünkü ilk parçanın sergilenmemesi durumunda bir miktar utanç yaşanacağı düşünülüyordu.” ifadeleri yer alıyor.
İkinci Ay örneği günümüzde bile güvenli ellerde saklanıyor. Ancak, bu ilk kaya, 1977 yılında İrlanda’daki astronomik gözlemevinde meydana gelen bir yangın sonucunda kayboldu. Tam 517 kayıp…
Ayrıca, NASA’nın 2011 yılında gerçekleştirdiği bir denetim, 1970 ile Haziran 2010 arasında en az 517 “astromalzeme örneğinin” kaybolduğunu veya çalındığını tespit etti; bunlar arasında yüzlerce Ay örneği de bulunmaktaydı. Raporda şu sonuca varıldı: “NASA, Ay taşları ve diğer astromalzemeler için verdiği ödünçler üzerinde yeterli kontrole sahip değil; bu durum, bu eşsiz kaynakların kaybolma riskini artırmaktadır.”
