Uzayda Mikropların Davranışlarını İncelemek
Uzmanlar, mikropların zorlu uzay ortamlarında nasıl davrandıklarını ve olası çoğalma yöntemlerini anlamak amacıyla Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (UUİ) dışından mikrobiyolojik örnekler toplamak için planlar yapıyorlar.
Yakında gerçekleştirilecek bir uzay yürüyüşü sırasında, Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki astronotlar, istasyonun dış yüzeyinden mikrobiyolojik örnekler toplamak için harekete geçecekler. NASA’nın Salı günü yaptığı açıklamada, bu örneklerin yaşam destek sistemi havalandırmalarının yakınında toplanacağı ve UUİ’nin mikroorganizmaları uzaya salıp salmadığını, eğer salıyorsa bunun nasıl gerçekleştiğini belirlemeye yönelik önemli bir adım olduğu vurgulandı.
Bu örnek toplama işlemi, NASA tarafından yürütülen UUİ Dış Mikroorganizmalar Deneyi çerçevesinde gerçekleştiriliyor. Toplanan örnekler, daha sonra detaylı analiz için Dünya’ya geri getirilecek. Uzay araçları ve astronot giysileri görevlerden önce sterilize edilse de, insanlar temizlenemeyen ve temizlenmemesi gereken çeşitli mikroplarla dolu benzersiz mikrobiyomlar taşımaktadır. Dolayısıyla, astronotlar uzaya doğru fırlatıldıklarında, yanlarında trilyonlarca mikroorganizmayı da götürmüş olurlar.
NASA mikrobiyoloğu Sarah Wallace, bu konuda yaptığı açıklamada, “Uzaya gönderdiğimiz her şeyi sterilize edemiyoruz ve bunu da istemiyoruz, ancak potansiyel patojenlerin istasyona ulaşmasını sınırlamak için çok şey yapıyoruz.” ifadelerini kullandı. Wallace, ayrıca, “Fırlatma sırasında kargo, yiyecek, araçlar ve mürettebat üyelerinin her birinin kendi mikrobiyomu veya mikrop takımı vardır. Her şey istasyona ulaştığında, bu mikrobiyomlar uzay istasyonu mikrobiyomunun bir parçası haline gelir.” dedi.
Ancak uzaya ulaşan bu mikrobiyomlar, Dünya’daki örneklerle kıyaslandığında çok daha zorlu koşullarla karşılaşmaktadır. Radyasyon ve mikro yerçekimi gibi etmenler altında, bazı mikroplar hayatta kalmayı başararak ortama uyum sağlamakta ve çoğalmaktadırlar. Benzersiz çevresel baskılar, Dünya’da gözlemlenmeyen mikrobiyal mutasyonları da tetikleyebilir.
Bilim insanları, aşırı koşullara dayanabilen bu yaşam formlarına, yani ekstremofillere, özel bir ilgi göstermektedirler. Bu canlıların özellikleri, Dünya’daki endüstriler için önemli sonuçlar doğurabilirken, aynı zamanda bu dayanıklı mikropların Ay veya Mars gibi diğer dünya dışı ortamlarda nasıl hayatta kalabileceklerine dair de ipuçları sunabilir.
Bu nedenle astronotlar, UUİ’nin iç kısmını düzenli olarak temizlemekte ve mikrobiyal örnekler almaktadırlar. Yakında gerçekleştirilecek olan UUİ’nin dış kısmından örnek toplama işlemi, istasyonun havalandırma egzozu aracılığıyla muhtemelen bu mikropların bir kısmının uzaya atılması sebebiyle önem arz etmektedir. Bu örnekler, Dünya’daki yaşamın uzaydan geldiğine dair bir hipotez olan Panspermia konsepti üzerinde de önemli bir çalışma yapma fırsatı sunabilir.
Bu hipotezin geçerli olması için, Dünya’daki yaşamı başlatabilecek olan tek hücreli canlıların uzaydaki zorlu ortama karşı dayanıklı olmaları ve uzun süreler boyunca hayatta kalabilmeleri gerekmektedir. İlginçtir ki, daha önce yapılan araştırmalar, hem alglerin hem de tardigradların uzay boşluğunda oldukça iyi performans gösterdiğini ortaya koymuştur.
