Ada Lovelace: Dünyanın İlk Bilgisayar Programcısı
Akıllı telefonlardan dizüstü ve masaüstü bilgisayarlara, bilgisayar teknolojisi günlük hayatımızın her noktasına derin bir şekilde işlemiş durumda. Bu devrimin atası olarak teşekkür etmemiz gereken kişi ise, muhtemelen Dünya’nın ilk programcısı olan Ada Lovelace. Eğer Ada Lovelace ismini daha önce duymadıysanız, Dünya’nın ilk programcısı kim sorusunun yanıtı sizi fazlasıyla şaşırtabilir.
Ada Lovelace Kimdir?
Ada Lovelace, bilgisayarların yaygınlaşmasından 100 yılı aşkın bir süre önce yaşamış ve tarihsel olarak Dünya’nın ilk bilgisayar programcısı olarak kabul edilen bir isimdir. 10 Aralık 1815 tarihinde, Ada Byron adıyla dünyaya geldi. Babası ünlü şair Lord Byron ve annesi, Lord’un ilk eşi olan Annabella Milbanke idi. Ebeveynlerinin doğumdan kısa bir süre sonra ayrılması, Lovelace’ın yaşamında önemli bir etki yarattı. Hatta Ada, kendisi sadece sekiz yaşındayken babasıyla hiç tanışamadı.
Londra, İngiltere’de büyüyen Lovelace, annesi tarafından eğitimine büyük bir özen gösterildi. Annesi, genç Ada’nın babası gibi bir şair olmasını istemiyor; onun müzik, Fransızca ve matematik alanlarında eğitim almasını tercih ediyordu. Çocukluğunda sık sık hastalanması, ona evde eğitim alma fırsatı sundu ve bu süre zarfında matematiğe olan ilgisi daha da derinleşti. Lovelace, yaşamı boyunca matematik ve bilimle ilgili çalışmalarını sürdürerek, zamanının en parlak matematikçilerinden biri haline geldi.
Charles Babbage ile Tanışma
Ada Lovelace, genç yaşta tanıştığı Charles Babbage adındaki ünlü matematikçi ile hayatının dönüm noktalarından birini yaşadı. Babbage, Lovelace’ın matematiksel yeteneklerinden oldukça etkilenmişti. Babbage, o dönemde geliştirmeye çalıştığı Fark Motoru adını verdiği bir hesap makinesi projesi üzerinde çalışıyordu. Planlarını Lovelace ile paylaştı ve onun projeye olan ilgisi, Lovelace’ın matematik alanındaki yeteneklerini daha da geliştirmesine yol açtı. Ayrıca, Babbage, Lovelace’a Analitik Motor planlarını da gösterdi. Bu makine, matematiksel işlemleri hızlı ve etkili bir şekilde gerçekleştirmeyi hedefliyordu. Ancak, Analitik Motor, ne yazık ki ikilinin yaşamları boyunca inşa edilmedi; buna rağmen, hayatlarının çoğunu bu makinenin tasarımına harcayarak geçirdiler.
Bilgisayar Programcılığının Temelleri
Lovelace, Babbage’ın tasarımlarına büyük bir hevesle yardım ediyordu. 1843 yılında, makine hakkında yazılmış bir makaleyi İtalyan matematikçi Luigi Menabrea‘dan Fransızcadan İngilizceye çevirdi. Ancak, bu makaleyi çevirmekle kalmayıp, Lovelace kendi notlarını da ekledi. Bu notlarda, Analitik Motor‘un algoritmaları nasıl gerçekleştireceğini ayrıntılı bir şekilde açıkladı ve örnekler verdi.
Dünya’nın İlk Bilgisayar Programı
Lovelace’ın notlarında, makinenin Bernoulli sayılarını hesaplayabilmesi için gereken algoritmalar yer alıyordu. Bu komut, günümüzde yazılmış olan ilk bilgisayar programı olarak kabul ediliyor ve bu da Ada Lovelace’ı tarihin ilk bilgisayar programcısı yapıyor. Ne yazık ki, Ada Lovelace, 1852’de yalnızca 36 yaşındayken kanser nedeniyle hayatını kaybetti. Ancak geride, bilgisayar programcılığına dair önemli bir miras bıraktı; bu miras, bilgisayar biliminin ilk adımlarını atmış bir kadın olarak anılmasını sağladı.
Ada Lovelace, öldüğünde ardında kocası William King ve üç çocuğu ile birlikte, bir bilgisayar programcılığı mirası bıraktı. Ancak, Ada Lovelace’tan sonra bilgisayar programcılığı, yaklaşık bir asır boyunca bir meslek haline gelmedi. 1940’ların sonlarına gelindiğinde, altı kadın, ilk profesyonel bilgisayar programcıları olarak öne çıktı. İsimleri Jean Jennings Bartik, Frances Elizabeth Holberton, France Bilas Spence, Marlyn Wescoff Meltzer, Kathleen McNulty Mauchly Antonelli ve Ruth Lichterman Teitelbaum olan bu kadınlar, ABD Ordusu için çalışarak Elektronik Sayısal Entegratör ve Bilgisayar (ENIAC) adlı bir bilgisayarı programladılar.
