Uzay Atıkları ve Artan Tehlikeler
50 yıl önce, uzaya roket göndermek birkaç yılda bir gerçekleşen bir olaydı. O zamanlar, uzaya fırlatılan birkaç roketin, ileride başımıza ciddi sorunlar çıkartabileceği kimsenin aklına gelmezdi. Ancak günümüzde, uzaya roket göndermek artık çok daha sık hale geldi; günde bir veya birden fazla fırlatma gerçekleştirebiliyoruz ve bu sayının önümüzdeki yıllarda artması bekleniyor. Artık sadece devlet kurumları değil, özel şirketler de bu alanda aktif olarak yer alıyor ve yörüngeye uydu yerleştirmek için SpaceX gibi öncü firmalarla işbirliği yapma çabasında. Yeniden kullanılabilir insansız roketler, yüklerini uzaya bıraktıktan sonra birkaç saat içinde geri dönerek yeniden fırlatılmaya hazır hale geliyor.
Özellikle Elon Musk’ın şirketi SpaceX, Starship adını verdiği dev uzay gemisini fırlatma rampasının üzerine dik bir şekilde indirme yeteneğine sahip. Bu gelişim, uzay taşımacılığında devrim niteliğinde bir adım olarak değerlendiriliyor. Ancak, bu muazzam ilerlemelerin bir bedeli var. Roketlerin parçaları, uzayda dev bir çöp yığını oluşturuyor. Bu parçaların Dünya’ya geri düşmesi durumunda, atmosferin bu parçaları eriteceği düşünülse de, bunun kesin bir garantisi bulunmuyor. Bazı büyük veya sert parçalar, yanmadan önce bir uçağa çarpma riski taşırken, diğerleri tek parça halinde yere ulaşma tehlikesi barındırıyor.
Yolda yürürken artık yukarı bakmak zorundayız. Dr. Ewan Wright liderliğindeki bir grup bilim insanı, bir kişinin bir yıl içinde bu tür bir kazayla ölme riskinin 2.200’de 1 oranına yükseldiğini belirtiyor. Bu, başlangıçta binde bir gibi düşük bir ihtimalken, zamanla 500’de bir ve daha sonra yüzde 1 gibi ciddi bir risk oranına ulaşabileceğimiz anlamına geliyor. Araştırmacılar, bu yıl yoğun hava trafiği olan bir alana bir roket çöpünün düşme olasılığını yüzde 26 olarak hesapladı. Bu bile, oldukça büyük bir risk olarak değerlendiriliyor.
Fırlatma verilerini takip eden RocketLaunch.org adlı internet sitesi, 2000 yılında yalnızca 81 başarılı roket fırlatması gerçekleştirildiğini bildirmekte. Ancak 2024 yılına gelindiğinde, bu rakamın tek bir yıl içinde 258’e çıkması bekleniyor. Şu anda yörüngede yaklaşık 2.300 roket gövdesi bulunmaktadır. 2025 yılında ise günde iki fırlatma frekansına ulaşılması öngörülüyor. Bu durum, uzay atıkları ve güvenlik riskleri konusunda daha fazla dikkat ve önlem alınması gerektiğini açıkça ortaya koyuyor.
