Yeni bir araştırmaya göre, Dünya’nın büyük bir kısmı sağlıksız hava kirliliği seviyelerine maruz kalıyor. Hava kalitesi izleme platformu IQAir’in verilerine göre, şehirlerin yalnızca %17’si Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) belirlediği hava kirliliği standartlarını karşılıyor. Üstelik, 2024 yılı itibarıyla ülkelerin %91’i güvenli olmayan hava kirliliği seviyeleriyle karşı karşıya kalmış durumda.
En kirli havaya sahip ülkeler arasında Çad, Kongo, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan öne çıkıyor. Hindistan, bu listenin başlarında yer alıyor; çünkü en kirli hava sahip olan dokuz şehrin altısı bu ülkede bulunuyor. Hindistan’ın kuzeydoğusunda yer alan Byrnihat kasabası, Dünya’nın en kirli havasına sahip alan olarak belirlenmiş durumda. Uzmanlar, bu istatistiklerin bile mevcut durumun ciddiyetini tam olarak yansıtmadığını ifade ediyor. Çünkü birçok bölgede hava kirliliğini doğru bir şekilde takip edebilecek teknolojik altyapı eksikliği bulunuyor.
IQAir’in Küresel CEO’su Frank Hammes, bu duruma dikkat çekerek, “Hava kirliliği, hem insan sağlığı hem de çevresel istikrar için kritik bir tehdit oluşturuyor; ancak çoğu kişi bu maruziyetin farkında bile değil,” diyor.
Hava Kirliliği Haritası: Gerçekler Yüzümüze Vuruyor
IQAir’in araştırması, 138 ülkedeki 40.000 hava kalitesi izleme istasyonundan toplanan verilerle, en kirli ve en temiz şehirlerin detaylı bir haritasını oluşturdu. Bu interaktif haritaya internet üzerinden ulaşmak mümkün. Ayrıca, bu harita kullanıcıların bulundukları şehirlerdeki hava kirliliği seviyesini kolayca görmelerini sağlıyor.
DSÖ’nün kılavuzlarına göre, PM2.5 olarak bilinen ince partiküllerin 5µg/m³’ü aşan seviyeleri kamu sağlığı açısından ciddi riskler taşıyor. Bu düzeyler, solunum yolu hastalıklarından kansere kadar pek çok sağlık sorununa yol açabiliyor. Her yıl yaklaşık yedi milyon insanın, güvenli sınırların üzerindeki hava kirliliği nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. Hava kirliliğinin en yoğun olduğu şehirler, Güney ve Orta Asya’da yer alıyor. Ancak, dünyanın daha temiz bölgeleri de dikkat çekiyor; örneğin Okyanusya, şehirlerinin %57’sinin DSÖ standartlarını karşıladığı bir bölge olarak en temiz hava kategorisine giriyor. Ayrıca, Güneydoğu Asya’daki birçok şehir, 2023-2024 yılları arasında kirlilik seviyelerinde azalma göstermiş durumda.
Hava Kalitesinin İyileştiği Şehirler
Bazı şehirler, sıkı düzenlemelerle hava kalitesini iyileştirmeyi başardı. Güney Kore‘deki Seul, Çin‘deki Pekin ve Polonya‘daki Rybnik, araç emisyonları, enerji santralleri ve sanayi kaynaklı kirliliği azaltma çabalarıyla dikkat çekiyor. Ancak bu olumlu gelişmelere rağmen, Dünya’nın büyük bir bölümü hâlâ kirli havayla mücadele etmek zorunda kalıyor. Greenpeace International’dan kıdemli hava kalitesi bilimcisi Aidan Farrow, bu durumu bir uyarı niteliğinde değerlendirerek, “Dünya Hava Kalitesi Raporu, emisyonların azaltılması için acil ve koordineli uluslararası bir çaba çağrısı olmalıdır,” diyor.
