Sivrisineklerin Hastalık Taşıma Gerçeği
20. yüzyıldan önce, sivrisineklerin hastalık taşıdığına dair kesin bir bilgi yoktu. Bu konudaki belirsizlikleri gidermek amacıyla Amerikalı bilim insanı Jesse William Lazear, biyomedikal bilgi arayışında kendi hayatını riske atarak büyük bir fedakarlık yaptı. Lazear, sarı humma virüsü taşıyan bir sivrisineğin kendisini ısırmasına izin verdi. Birkaç hafta içerisinde sarı hummaya yakalanarak hayatını kaybetti. Ancak bu cesur deney, sivrisineklerin sarı humma virüsünü taşıdığını ve insanlara bulaştırabileceğini kesin bir şekilde kanıtladı.
Sarı Hummanın Tarihi ve Yayılışı
Sarı humma, kökeni Afrika’nın yoğun yağmur ormanlarına dayanan bir hastalıktır. 16. yüzyılda, Avrupa sömürgeciliği ve Atlantik ötesi köle ticareti sayesinde Amerika’ya taşındı. Hastalık, yeni kıtada hızla yayılmaya başladı ve ciddi bir sağlık sorunu haline geldi. Yüzyıllar boyunca sarı hummanın etkisi çeşitli salgınlarla kendini gösterdi. Ancak, ABD’nin hastalığa gerçek anlamda dikkat kesilmesi, 1898 İspanya-Amerika Savaşı sırasında Küba’da binlerce askerin yaşamını yitirmesiyle gerçekleşti.
Kübalı doktor Carlos Finlay, sarı hummanın sivrisinekler aracılığıyla yayıldığını ve doğrudan insandan insana geçmediğini öne sürdü. Ancak bu cesur hipotezi, 1881 Uluslararası Sağlık Konferansı’nda meslektaşları tarafından reddedildi ve hatta alay konusu oldu. O dönemde bilim insanları, hastalığın yayılma mekanizmasını anlama konusunda yetersiz kaldılar.
Bilimsel Dönüm Noktası
Küba’daki ölüm oranlarının artış göstermesi üzerine, ABD ordusu Walter Reed, James Carroll, Jesse W. Lazear ve Aristides Agramonte gibi bilim insanlarından oluşan bir araştırma ekibi kurdu. İnsandan insana bulaşma teorisini test eden deneylerden hiçbir sonuç alınamayınca, Lazear sivrisinek hipotezi üzerinde yoğunlaşmaya başladı. Bu teoriyi kanıtlamak amacıyla kendi bedenini deneysel bir denek olarak kullandı. Bir süre sonra Lazear hayatını kaybetse de gerçekleştirdiği deneyler, dünya genelinde sarı hummanın sivrisinekler tarafından yayıldığı gerçeğini ortaya çıkardı.
