Türkiye E-Ticaret Ekosistemine Yönelik Yeni Perspektifler
iyzico, Dogma Alares ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle hazırlanan ve sektörün gelişimini detaylı şekilde ortaya koyan Türkiye E-Ticaret Ekosistemi 2024 Raporu yayınlandı. Bu rapor, e-ticaret alanında faaliyet gösteren profesyoneller, girişimciler ve sektör paydaşları için vazgeçilmez bir referans kaynağı olmayı sürdürüyor. Rapora göre, Türkiye’nin e-ticaret pazarında istikrarlı bir büyüme devam ederken, sektörün önünde yeni teknolojik dönüşüm ve yenilikçilik fırsatları da bulunuyor.
Yapay Zeka ve Teknolojilerin Sektöre Etkisi
Raporda özellikle yapay zeka, hiper hızlı teslimat sistemleri ve alternatif ödeme çözümleri gibi teknolojilerin, sektörün rekabet gücünü artırdığı ve müşteri beklentilerini şekillendirdiği vurgulanıyor. Bu teknolojilerin kullanımıyla, kişiselleştirilmiş alışveriş deneyimlerinin artması, lojistik süreçlerin hızlanması ve ödeme sistemlerinin güvenliğinin yükselmesi sağlanıyor. Türkiye’nin genç nüfusu ve dijital okuryazarlığın artmasıyla birlikte, bu teknolojilere olan ilgi de hızla büyüyor.
Pazar Büyüklüğü ve Satış Trendleri
Türkiye’de pandemi sonrası dönemde dijitalleşmenin ivme kazanmasıyla, 2022 yılında e-ticaret satış hacmi %111 artarak 1,9 trilyon TL’ye ulaştı. 2023 yılında ise bu rakam %133 artış göstererek toplam pazar büyüklüğü 3 trilyon TL seviyesine çıktı. Bu, Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’nın yaklaşık %6,5’ine denk geliyor. 2024 yılında ise pazar büyümesi %61,7 oranında gerçekleşerek, toplam hacim 3 trilyon TL’yi aşmış durumda.
İyzico Verileriyle Öne Çıkan Tüketici Davranışları
İyzico’nun 165 bin üye iş yeri ve 6,5 milyon dijital cüzdan kullanıcısına dayanan verilerine göre, 2023 yılında ortalama sepet tutarı önceki yıla kıyasla %87 oranında büyürken, 2024 yılında %47’lik artış kaydedildi. En çok tercih edilen ödeme yöntemi kredi kartları olurken, işlem bazında %51,4, toplam satış hacminde ise %65,2 oranında pay alıyorlar.
Aylık ve Mevsimsel Satış Dinamikleri
2024 yılının aylık bazdaki işlem dağılımına bakıldığında, en yüksek işlem oranı %9,4 ile temmuz ayında gerçekleşti. En yüksek ortalama sepet tutarı ise Kasım ayındaki %1.137 TL ile Kasım Fırsatları kampanyalarının etkisiyle ortaya çıktı. Sezonluk etkilerle, yılın son çeyreğinde ve özellikle aralık ayında ortalama sepet tutarları yüksek seviyelerde seyrediyor. Yaz aylarında ise sepet büyüklükleri daha mütevazı kalıyor, bu da tüketici alışkanlıklarının mevsimsel değişimlerini yansıtıyor.
Tüketici Beklentilerinde Değişim
İyzico Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Şebnem Dağ Güven, şu açıklamada bulundu: “2024 yılında toplam pazar büyüklüğü 3 trilyon TL seviyesine ulaşırken, ödeme sistemlerindeki dönüşüm bu büyümenin en temel itici gücü oldu. Alternatif ödeme yöntemlerine artan ilgi, tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarını köklü şekilde değiştiriyor. Dijital cüzdanlar ve yeni nesil ödeme çözümleri, önümüzdeki dönemde sektörün büyümesini hızlandıracak ve küresel rekabet gücümüzü artıracaktır. Biz de iyzico olarak bu dönüşümün öncüsü olmayı hedefliyor; tüm paydaşlarımıza en gelişmiş ödeme altyapılarını sunmaya devam ediyoruz.”
Uzman Görüşleri ve Sektörel Vizyon
Dogma Alares Kurucu Ortağı Erdal Güner, yapay zekanın e-ticaret sektöründeki önemine dikkat çekerek şunları söyledi: “Küresel ölçekte, yapay zeka ve veri analitiği teknolojileri, alışveriş deneyimlerini kişiselleştirirken, teslimat sürelerini kısaltıyor ve fiyatlandırma stratejilerini dinamik hale getiriyor. Bu gelişmeler, Türkiye’nin e-ticaret ekosisteminde rekabet avantajı kazanması açısından kritik önemde. Uluslararası pazarlarda Türk markalarının görünürlüğünü artırmak ve e-ihracatı güçlendirmek, sektörde öncelikli hedeflerimiz olmalı.”
Uluslararası Rekabet ve Dijital Dönüşüm
ETİD Başkan Yardımcısı Emre Ekmekçi, Türkiye’nin bölgesel ve küresel ölçekteki konumunu güçlendirmek adına şu vizyonu paylaştı: “Dijitalleşme hızımızı artırmalı ve e-ihracat alanında aktif rol almalıyız. Türk e-ticaret markalarının yurtdışında daha fazla görünür olmasını sağlayacak stratejiler geliştirerek, bölgesel bir merkez haline gelme yolunda ilerlemeliyiz. Dijital altyapıya yapılan yatırımlar ve uluslararası pazarlara açılma, sektörümüzün sürdürülebilir büyümesini sağlayacaktır.”
Öne Çıkan Sektörler ve Satıcı Profilleri
- Sepet Büyüklükleri ve Sezonluk Trendler: Turizm ve seyahat kategorisi, yaz sezonuna yaklaşırken en yüksek ortalama sepet tutarı 7.137 TL ile eylül ayında görülürken, elektronik ve teknoloji kategorileri kasım ayındaki kampanyalarla en yüksek 3.797 TL’lik sepet tutarına ulaştı. Moda ve aksesuar kategorisi ise kasımda 2.388 TL, aralıkta 2.240 TL ile öne çıktı. Kozmetik ve kişisel bakımda da benzer sezonluk artışlar gözlemlendi.
- Yükselen Sektörler ve Pazar Payları: Moda ve aksesuar sektörünün pazar payı %26,6’ya yükselirken, işlem payı %11,6’ya geriledi. Elektronik ve teknoloji sektöründe pazar payı %11,5’e düşerken, kozmetik %6,2 seviyelerinde kaldı. Yiyecek ve içecek kategorisi %106’lık büyüme ile lider olurken, kültür-sanat ve hobi kategorileri de yüksek artış oranlarıyla dikkat çekiyor.
- Satıcı Profili ve Ekosistem Dağılımı: Mikro ölçekli işletmeler toplam satıcıların %90,9’unu oluşturmasına rağmen, toplam satış hacmindeki payları %2,7 ile sınırlı kalıyor. Büyük ölçekli işletmeler ise %81,7’lik payla sektörde dominant konumda. İstanbul, satıcıların %51,9’u ile en yoğun bölge olurken, onu Ankara ve İzmir takip ediyor. Sektör bazında ise en çok satıcı moda ve aksesuar sektöründe yoğunlaşıyor.
2024 yılı itibarıyla, iyzico’nun üye iş yerleri üzerinden yaptığı araştırmayla, satıcıların öncelikleri, gelişim alanları ve büyüme fırsatları detaylı şekilde analiz edildi. Çoğunluğu KOBİ seviyesindeki işletmeler, dijitalleşme, müşteri kazanımı ve yurtdışına açılma konularında büyük potansiyele sahip olduklarını gösterirken, finansal yönetim ve lojistik alanında da iyileştirme fırsatlarına işaret ediyorlar. Bu çalışmalar, sektörün gelişim dinamiklerini derinlemesine anlamamıza ve yeni stratejiler geliştirmemize olanak tanıyor.
