COVID-19’un Ay Üzerindeki Beklenmedik Etkileri
COVID-19 salgını, dünya genelinde derin ve köklü sorunlara yol açtı ve bu etkileri hâlâ yaşamaya devam ediyoruz. Yeni bir araştırmaya göre, bu salgının sonuçları yalnızca gezegenimizle sınırlı kalmamış; Ay’ın yüzeyinde de dolaylı etkiler oluşturmuş olabilir.
COVID-19’un başlangıcında, aşıların geliştirilmesi öncesinde, hastalığın yayılmasını durdurmak amacıyla dünya genelinde birçok hükümet, sokağa çıkma yasakları ve karantina uygulamaları başlattı. Nisan 2020’nin başlarında, dünya nüfusunun yaklaşık yarısı, evde kalmaları için zorunlu olarak uyarıldı veya sokağa çıkma yasaklarına tabi tutuldu. Bu büyük yaşam tarzı değişikliği, hem yaban hayatı hem de CO2 emisyonları üzerinde anında bir etki yarattı.
Ay’ın gece yüzey sıcaklıklarını araştıran bir bilim ekibi, bu durumun Ay’ı da dolaylı yoldan etkileyebileceğini öne sürüyor. Ay, Dünya ile kütle çekimsel bir kilit içinde bulunuyor; bu nedenle, kendi ekseni etrafında dönüş hızı, Dünya etrafındaki yörüngesi için gereken süre ile eşittir. Bu sebeple, Ay’ın Dünya’ya bakan tarafı her zaman aynı kalıyor.
Bilim insanları, yerel sıcaklık etkilerini en aza indirmek amacıyla, Ay’ın yakın tarafındaki altı farklı noktayı seçerek inceleme yaptı. Altı yıl boyunca, NASA’nın PDS Geosciences Düğümü’ndeki Diviner Azaltılmış Veri Kaydı analiz edildi ve ilginç bir anormallik tespit edildi.
Ekibin çalışmasına göre, “Ay’ın yakın tarafındaki altı farklı bölgenin gece yüzey sıcaklıkları, 2017-2023 döneminde analiz edildi. Önceki ve sonraki yıllardaki aynı dönemdeki verilerle karşılaştırıldığında, sonuçlar, COVID-19’un küresel karantina dönemi olan Nisan-Mayıs 2020’de tüm bölgelerde Ay’ın gece yüzey sıcaklıklarında anormal bir düşüş olduğunu gösterdi.” Ayrıca, “Bu süre zarfında karasal radyasyonun önemli ölçüde azaldığı gözlemlendiği için, Ay yüzey sıcaklıklarındaki anormal düşüşün COVID-19 küresel karantina etkisiyle bağlantılı olduğu düşünülüyor. […] Ay, muhtemelen COVID-19 karantinasının etkilerini deneyimlemiş ve bu etkiler, o dönemde Ay’ın gece yüzey sıcaklıklarındaki anormal azalma ile gözlemlenmiştir.”
Genel olarak, Ay’ın gece sıcaklık farkı yaklaşık 8-10 Kelvin olarak ölçüldü. Ekip, sıcaklık farklarını böyle bir düşüşe katkıda bulunmuş olabilecek güneş lekesi aktivitesi ile karşılaştırdı, ancak bu iki olgu arasında herhangi bir korelasyon bulamadılar.
Ekibin belirttiğine göre, düşüşün temel nedeni, Dünya’dan gelen radyasyon miktarındaki azalmadır. Ay, gece boyunca Dünya yüzeyinden yansıyan radyasyonu almaktadır. Ancak insan faaliyetlerindeki değişiklikler ve atmosferimize daha az kirletici madde girmesi, Ay’a yansıyan radyasyonun azalmasına yol açtı. Bu durum, COVID-19 yasaklarının, istemeden de olsa, Ay’ın yüzeyini kısa bir süreliğine daha soğuk bir hale getirdiğini göstermektedir.
Bu çalışma, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters dergisinde yayımlandı.
