Bir odadan diğerine geçerken, ne yapacağınızı unuttuğunuz bir an yaşadınız mı? Belki mutfaktasınız ve salonunuzda bir şey yapmanız veya bir eşya almanız gerekiyor. Ancak, diğer odaya vardığınızda aklınızdaki düşünce tamamen kayboluyor ve neden orada olduğunuzu hatırlamakta zorlanıyorsunuz. Ya da belki bir mağazaya girdiğinizde, aklınızdaki alışveriş listesini unutuveriyorsunuz. Bu durumları yorgunluğa ya da yaşlılık belirtilerine bağlayabilirsiniz. Ancak bilim insanları, bu durumu daha karmaşık bir olgu olarak değerlendiriyor.
Bu tür unutkanlıklar, bir sınırı geçtiğimizde yakın zamanda anlam taşıyan bilgileri unutma eğiliminde olduğumuzu öne süren bir kavramla ilgilidir. Bu kavram, “kapı etkisi” ya da “konum güncelleme etkisi” olarak adlandırılmaktadır. Bilim dünyasında ilgiyle incelenen bu fenomen, birçok yaratıcı deneyle test edilmiştir. Örneğin, 2011 yılında Notre Dame Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, araştırma ekibi katılımcılara sanal ve gerçek ortamlarda nesneleri taşımalarını sağladı ve kapı etkisini inceledi. Sonuçlar, katılımcıların bir kapıdan geçtiklerinde bilgileri unutma olasılıklarının arttığını ortaya koydu.
Beynimiz, bir kapıdan geçtiğimizde kendini yeniden başlatma eğiliminde olabilir. Bilim insanları, bu durumun beynimizin deneyimleri ayrı olaylara nasıl böldüğünü gösterdiğini ve bu olguya “olay ufku modeli” dendiğini savunuyor. Beynimiz, anıları küçük parçalara ayırarak kategorize etme yetisine sahiptir; ancak bu durum, bazen kısa süreli unutkanlıklara yol açabiliyor. Aslında, beyin anıları sürekli olarak kaydeder ve bu anıları bölümler halinde depolar. Bir sınırı geçmek, beynimizin ilgili alanın olay modelini güncellemesini tetikler ve bu da daha önceki olaylarla ilişkili nesnelerin ve düşüncelerin bir anda kaybolmasına sebep olabilir.
Kısacası, mutfağa gidip bir şeyler alma isteğiniz, salondaki bir olayla bağlantılıdır. Ancak mutfağa adım attığınızda, salonla olan bu bağlantı kopar. Sonuç olarak, kişi kendine “Ben buraya neden geldim?” diye sorarak anlık bir sorgulama yaşayabilir.
