Türkiye, kendine özgü konumu nedeniyle Asya ile Avrupa arasında köprü görevini sürdürmekte olup, değerli gelenek ve görenekleri, hoşgörülü tutumu, tarihi, yaşanmışlıkları, misafirperverliği ve kapsayıcı yanıyla çok göç alan bir ülkedir.
“Göç kavramı” oldukça dinamik bir yapı olup, zaman içerisinde değişiklik gösterebilmektedir. Ülkemiz, konumu itibariyle birçok göç hareketlerinin yaşandığı bir ülke olmakla birlikte, son zamanlarda göç de vermektedir.
İşte, yazımız konusu olan “Türk diasporası” kavramsal olarak bakıldığında (yurt dışında yaşayan Türkler ya da gurbetçi Türkler), Türkiye’den ve eski Türk (Osmanlı) topraklarından dışarı göç etmiş Türklerin dünyadaki tahmini nüfusunu anlatmak için kullanılan terimdir. Bir diğer ifade ile Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra diğer ülkelere göç edenler “Türk diasporası” olarak tanımlanmaktadır.
Her göç için aslında “geçici olması” beklenmektedir. Ancak, insanların ihtiyacı ve zaman içerisindeki alışmışlık olguları ya da bireysel olarak tercihleri göçleri kalıcı hale getirmiştir. İşte, tam bu noktada Türkiye’den belki de başlangıçta o dönemin ihtiyacına göre göç etmeyi tercih eden vatandaşlarımız zaman içerisinde oturmuş bir düzenin getirdiği bakış açısıyla geri gelmemekte ve yaşamlarını aynı doğrultuda sürdürmeyi seçmektedir.
Dünya’dan örnek verecek olursak, özellikle Almanya’ya 30 Ekim 1961’de Türkiye ve Almanya arasında imzalanan işgücü anlaşması sonrasında yoğun göç yaşanmıştır. Belki de başlangıçta geçici olarak değerlendirilen ve iş gücüne yönelik olarak benimsenen bu göç ilerleyen süreçlerde kalıcılığını koruyarak neredeyse 50-60 yıla yakın bir süre zarfında Almanya’da bir Türk diasporasının oluşması söz konusu olmuştur.
Yine, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2022 yılı Uluslararası Göç İstatistikleri’ne göre Türkiye’den yurt dışına göç edenlerin sayısı bir önceki yıla göre yüzde 62,3 artarken, yurt dışından Türkiye’ye göç edenlerin sayısı yüzde 33,2 oranında azalmıştır. Bu da gösteriyor ki, yurtdışında yoğun göç alan ülkelerde bir Türk diasporasının varlığından söz etmek mümkündür.
Tabi Türk diasporasının kavramsal olarak yerleşmesi ile birlikte bu alana ilgi başlamış ve konu akademik araştırmaların da odağı haline gelmiştir.
İşte, tam bu noktada aslında sizlerle paylaşmak istediğim Türk diasporası alanında duayen bir isimden söz etmek isterim. Işıl ACEHAN…
Dr. Işıl ACEHAN, Bahçeşehir Üniversitesi öğretim görevlisidir. Yüksek lisans ve doktora derecelerini Bilkent Üniversitesi’nden alan ACEHAN’ın akademik uzmanlık alanları Kuzey Amerika ve Avrupa’ya Osmanlı İmparatorluğu, daha sonrasında da Türkiye ve Orta Doğu’dan göçler, Türk diasporası ve Türkiye-ABD ilişkileridir.
Doktora çalışmalarını Fulbright bursu ile Harvard Üniversitesi’nde yürütmüş olan ACEHAN, ABD’nin devlet müzeleri kurumu Smithsonian Institute bursunun yanı sıra Massachusetts Foundation for the Humanities, Freie Universität Berlin (JFK Enstitüsü) ve Turkish Cultural Foundation bursları ile ABD ve Avrupa’da uzun yıllar çalışmalar yapmıştır.
Doktora sonrası çalışmalarını İtalya, Bologna’da Fondazione Per Le Scienze Religiose Giovanni XXIII araştırma merkezi burslusu olarak 2019’da tamamlayan ACEHAN, sonrasında George Mason Üniversitesi, Ali Vural Ak Global Islamic Studies araştırma merkezinde misafir öğretim üyesi olarak bulunarak üç yıl boyunca ABD’deki Türk göçmenlerle ilgili belgesel, sergi, anıt yapımı gibi pek çok proje yürütmüş ve tamamlamıştır.
ACEHAN, aynı zamanda Türkiye ile ABD’nin tarihsel ve kültürel ilişkileri, etkili kamu diplomasisi faaliyetleri gibi konularda hem akademiye hem de topluma yönelik atölye çalışmaları yapmış ve seminerler vermiştir.
Türk diasporası adına oldukça değerli çalışmalar yapan ACEHAN hocamızı sizlere tanıtmak ve her ne kadar Ülkemizden uzun bir süre ayrı kalmış ve belki de kendisi de kalıcı göçlerin bir parçası olacakken ülkemizde 20 yıl sonra dönmüş ve halihazırda üniversitelerde, kamu kurum ve kuruluşlarda dersler vermekte, danışmanlık yapmakta ve en önemlisi kendi ülkesine dönerek tüm donanımı ile hizmet etmeyi tercih etmektedir.
Bu yönüyle, herkese örnek teşkil etmesini umut eder, değerli hocamızın yapmış olduğu çalışmalardan faydalanmak isteyen “Türk diasporası” alanına ilgi duyan ve hizmet etmekte olan öğrencilere, akademisyenlere, vb. tüm herkese tanıtmaktan memnuniyet duyarak yazımı tamamlamak isterim.
Sağlıcakla kalın…
Yararlanılan Kaynaklar
Işıl Acehan, TAV sitesinin yazarı (turkiyearastirmalari.org)
Muhammet, Mustafa, İYİ; “Almanya’daki Türklerin 60 Yılının Akademik Çalışmalara Yansıması: Değişen İlgi Alanları, Dönüşen Yaklaşımlar ve Araştırılması Gereken Konular”, Turkish Journal of Diaspora Studies 2021, Vol. 1, No. 2, 121-156; Turkish Journal of Diaspora Studies » Makale » Almanya’daki Türklerin 60 Yılının Akademik Çalışmalara Yansıması: Değişen İlgi Alanları, Dönüşen Yaklaşımlar ve Araştırılması Gereken Konular (Reflection of the 60 Years of Turks in Germany on Academic Studies: Changing Interests, Approaches, and Topics to be Researched) (dergipark.org.tr)
Gökçe, Bayındır, GOULARAS, Ulaş, SUNATA; “Türk Dış Politikasında Göç Ve Mülteci Rejimi”, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 2015, 2(1): 12-40; Moment Journal » Submission » Türk Dış Politikasında Göç ve Mülteci Rejimi (dergipark.org.tr)
İbrahim, Ethem, AKYILDIZ; “Dış ve İç Göçler Bağlamında Türkiye’nin Dinamik Göç Yapısının Değerlendirilmesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı. ss. 1-15; İçtimaiyat » Makale » Dış ve İç Göçler Bağlamında Türkiye’nin Dinamik Göç Yapısının Değerlendirilmesi (dergipark.org.tr)
Begüm, PAZVANT; “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşundan Günümüze: Göç”; Türkiye-Cumhuriyeti’nin-Kuruluşundan-Günümüze-Göç.pdf (uiodergisi.com)
TÜİK’e göre 2022’de Türkiye’den yurt dışına göç yüzde 62,3 arttı – BBC News Türkçe
