Küreselleşme ile birlikte kendini gösteren salgın hastalıklar, nüfus artışı, iklim değişiklikleri beraberinde gıda ihtiyacının doğmasına ve özellikle gıda alanında maliyetlerin artmasına sebebiyet vermiştir. Söz konusu maliyetlerin artması özellikle “tarım” alanını etkilemiş ve bu durum tarımsal faaliyetlere de yansımıştır.
Bilindiği gibi “tarım” kavramsal olarak, ekonomik büyüme ve kalkınma için değerlidir. Bu yönüyle bu alandaki faaliyetlerin daha verimli, daha etkin ve sürdürebilir olması adına son dönemlerde tüm ülkelerin de ana gündemi haline gelen ve gelecekte de “tarım” alanında konuşulacak yegâne başlığın “dijital tarım” veya “akıllı tarım” olacağı kuşkusuzdur.
Dünyanın son trendi olan “dijital tarım”, Tarım 4.0 kavramı ile gündeme gelmiştir. Peki “Tarım 4.0” olarak adlandırılan kavram nedir? “Tarım 4.0”; tarım sektörünün ihtiyaç duyulan teknoloji ile buluştuğu diğer bir ifade ile tarımda dijital dönüşümün varlığının olduğu bir yapıdır.
Ülkemiz, dünyanın 10 büyük ekonomisi arasında yer almasıyla ve sahip olduğu verimli ve değerli tarımsal alanlarıyla “tarım” başlığında gözle görülür bir potansiyele sahiptir. Bu nedenle, tarımsal faaliyetleri daha aktif, verimli ve sürdürebilir bir noktaya taşımak adına “dijital tarım” kavramına yakın olunması kaçınılmazdır. Dijital tarım, tarımda verimliliği sağlayan, bunu yaparken dijital teknolojilerden faydalanan ve her şeyden önce çevreyi koruma imkânı yaratan bir dijital tarımsal yöntem olarak ifade edilebilir.
Dijital Tarım’da yararlanılan dijital teknolojiler; “kablosuz iletişim teknolojileri”, “nesnelerin interneti (IoT)”, “bulut teknolojisi”, “yapay zeka”, “robot teknolojisi”, “insansız araçlar”, “otonom traktörler”, “uydu teknolojileri”, “drone teknolojileri”, “sensör teknolojileri” v.b. sıralanabilir. Sayılan teknolojiler arasında özellikle “uydu teknolojileri”, “drone ve sensör teknolojileri” son zamanlarda ihtiyaca yönelik olarak tarımsal faaliyetlerde destekleyici yanları ile göze çarpmaktadır. Örneğin; toprağın nemi ve sıcaklığı gibi değerlerde yardımcı olan “sensör teknolojileri” ve ilaçlama ve araziyi tek parça olarak görüntüleme özelliğine sahip “drone teknolojileri” tarım sektörüne ciddi avantajlar sunan sistemlerdir.
Bununla birlikte, yine “insansız araçlar”, “yapay zekâ” teknolojileri de bir arazideki meyvelerin toplanması ya da söz konusu arazideki meyvelerin kaç işçi tarafından toplanacağına ilişkin bir bakış açısı veren değerli yapılardır. Bütün bu sistemler tarımsal faaliyetlerde maliyetin düşmesine ve sürdürebilirliğin sağlanması noktasında ciddi katkıları ile tercih edilmektedir.
Türkiye’de 2019-2023 yıllarına yönelik hazırlanan On Birinci Kalkınma Planı’nda etkin bir tarım sektörünün oluşturulması adına dijitalleşme sistemlerinin geliştirilerek tarımsal alanda çalışmalar yapan tüm kesimlerin kullanımına açılması ve “Dijital Tarım”, “Akıllı Tarım” teknolojileri başta olmak çevreci sistemlerin geliştirilmesi ve desteklenmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda gerek konu ile ilgili çalışmalarda bulunan uluslar arası örgütlerle gerekse ulusal kurum ve kuruluşlar ile bazı işbirliği çalışmalarında da bulunulmuştur. Söz konusu değerli çalışmalar arasından örnek verilecek olursa, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Tarım ve Orman Bakanlığı işbirliğinde 2019 yılında Ulusal E-Tarım Stratejisinin Desteklenmesi Projesi ile e-tarıma ilişkin farkındalık ve kapasitenin arttırılması ve ulusal bir e-tarım stratejisi geliştirilmesi amaçlanmıştır. Yine, Türkiye de bir ilk olan Güneş Pili Sulama Kanalı Pilot Projesi ile GAPTAEM Koruklu Araştırma İstasyonunun tarımsal sulamadaki elektrik ihtiyacının tamamının güneş pili sistemiyle karşılanmıştır.
Sonuç olarak; sürdürülebilir tarımsal kalkınmanın sağlanabilmesi, var olan kaynakların daha verimli kullanılabilmesi ve özellikle dijital teknolojilerin geliştirilmesi ve konu ile ilgili çiftçilerin bilgilendirilmesi “tarımda dijital dönüşümün” sağlanmasında en önemli başlıklardır. Dijital teknolojilerin kullanılması ile yepyeni bir tarım anlayışının gelmesi ile birlikte tarımsal faaliyetlerde bulunan kişilere, üreticilere ve sektörlere yönelik farkındalık çalışmalarının yapılması değerlidir.
Bununla birlikte “dijital tarım” ile ilgilenen üreticilere, çiftçilere ve diğer kesimlere yönelik teşvik çalışmalarının yapılması da bu alana yönelik verilecek desteklerden en değerlisi kabul edilebilir. Yeni dünya düzeninde çevresel ve ekonomik birçok etkinin var olması ile çok değerli hale gelen “tarım” başlığının yeni gereksinimlere göre şekillendirilmesi adına “dijital tarım” hususunun son zamanlarda çok daha konuşulacağı ve bu alanda verimli çalışmaların yapılacağı aşikardır.
Yararlanılan Kaynaklar
Hasan, ŞAHİN; “Dijital Tarım, Tarım 4.0, Akılı Tarım, Robotik Uygulamalar ve Otonom Sistemler”, Tarım Makineleri Bilimi Dergisi, Cilt:18, Sayı:2, 2022, s. 68-83; Tarım Makinaları Bilimi Dergisi » Makale » Dijital Tarım, Tarım 4.0, Akılı Tarım, Robotik Uygulamalar ve Otonom Sistemler (dergipark.org.tr)
Fatma, ORHAN, BARAN, Emre, KARA, Mustafa, SÜRMEN; “Türkiye’de Tarımda Dijitalleşme Sürecinde Yaşanan Gelişmeler”, Tarım, Orman ve Su Bilimlerinde Yenilikçi Çalışmalar, Ağustos, 2023; (PDF) Türkiye’de Tarımda Dijitalleşme Sürecinde Yaşanan Gelişmeler (researchgate.net)
Onur, SEVLİ; “Tarım 4.0 Ölçeğinde Bir Dijital Tarım Uygulaması: Çiftlik İzleme Ve Yönetim Sistemi”, Uluslararası Sürdürülebilir Mühendislik ve Teknoloji Dergisi, Sayı: 2, Cilt: 7, 2023, s. 105-116; Uluslararası Sürdürülebilir Mühendislik ve Teknoloji Dergisi » Makale » TARIM 4.0 ÖLÇEĞİNDE BİR DİJİTAL TARIM UYGULAMASI: ÇİFTLİK İZLEME VE YÖNETİM SİSTEMİ (dergipark.org.tr)
Bekir, PAKDEMİRLİ, Nevzat, BİRİŞİK, İhsan, ASLAN, Bülent, SÖNMEZ, Mustafa, GEZİCİ; “Türk Tarımında Dijital Teknolojilerin Kullanımı ve Tarım-Gıda Zincirinde Tarım 4.0” Toprak Su Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, 2021, s. 78-87; Toprak Su Dergisi » Makale » Türk Tarımında Dijital Teknolojilerin Kullanımı ve Tarım-Gıda Zincirinde Tarım 4.0 (dergipark.org.tr)
Dijital Tarım Nedir? – Farmolog
Tarımda dijitalleşme hayatımızı nasıl kolaylaştırıyor? – Netafim
Dijital Tarım Teknolojileri Nelerdir? Nerelerde Kullanılır? (imecemobil.com.tr)
