2024 Yılı Hazine Finansman Programı
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2024 yılı gelişmeleri ile 2025 yılı öngörülerini içeren “Hazine Finansman Programı”nı resmi internet sitesinde yayımladı. Orta Vadeli Program ve Merkezi Yönetim Bütçesi öngörüleri dikkate alınarak hazırlanan 2025 yılı Hazine Finansman Programı’na göre, 2023 yılında 65,1 ay olan nakit iç borçlanmanın ortalama vadesi, bu yıl Ocak-Ekim döneminde 48,6 aya geriledi. Sabit getirili Türk lirası cinsinden iç borçlanmanın ortalama maliyeti ise %20,6 iken, bu dönemde %36 seviyesine yükseldi.
Yatırımcı tabanının genişletilmesi ve borçlanma araçlarının çeşitlendirilmesi hedefiyle, 2012 yılında ilk defa gerçekleştirilen kira sertifikası ihraçlarına 2024 yılında da devam edildi. Bu kapsamda, iç piyasada toplam 69,7 milyar lira tutarında Türk lirası cinsi kira sertifikası ihraç edildi. Ayrıca, 2017 Ekim ayında ihraç edilen altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihraçları da bu yıl sürdürüldü. Sermaye piyasalarının güçlendirilmesi amacıyla bankalara ve yatırım fonlarına yönelik ihraçlar gerçekleştirildi. 2024 yılında toplam 126,4 ton altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası itfasına karşılık, 48,5 ton altın tahvili ve 83,3 ton altına dayalı kira sertifikası olmak üzere toplam 131,8 ton altın karşılığı senet ihraç edildi.
Ocak-Ekim döneminde 2,9 milyar avro tutarındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık, iç piyasada 1,2 milyar avro tutarında döviz cinsi iç borçlanma ve 1,6 milyar dolar tutarındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık da 1,6 milyar dolar tutarında döviz cinsi iç borçlanma gerçekleşti.
Yıllık Finansman İhtiyacının Karşılanması
2024 yılında, küresel ekonomik görünüm, gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası kararları ve yaşanan jeopolitik gelişmeler, küresel piyasaları etkilemeye devam etti. Yıl içinde, Avrupa Merkez Bankası (AMB) ve ABD Merkez Bankası (Fed) gibi gelişmiş ülkelerin merkez bankalarının para politikasında gevşemeye gitmeye başladığı gözlemlendi. Ülkelerin artan finansman ihtiyaçları ve küresel piyasalarda daha uygun koşulların oluşmasıyla, özellikle gelişmekte olan ülkeler tarafından uluslararası sermaye piyasalarında yüksek tutarlarda tahvil ihracı gerçekleştirildi.
- Şubat ve Mart aylarında sırasıyla 3 milyar dolar ve 2 milyar avro tutarında gerçekleştirilen iki tahvil ihracı ile yılın ilk çeyreğinde, yıllık finansman ihtiyacının yarısından fazlası karşılandı. Toplamda yaklaşık 5,2 milyar dolar tutarında finansman sağlandı.
- Temmuz ayında gerçekleştirilen 1,75 milyar dolar tutarındaki ihraç ile yaz dönemine girmeden yıllık finansman ihtiyacının %70’i karşılandı.
Ekim ayında Bakanlık tarafından ihraç edilen 3,5 milyar dolar tutarındaki 2035 vadeli tahvil ihracı ile eş zamanlı olarak yükümlülük yönetimi işlemi gerçekleştirildi. Bu kapsamda, uluslararası piyasalarda işlem gören 2024 ve 2025 vadeli tahvillerin yaklaşık 1,8 milyar dolar tutarındaki kısmı, yeni ihraç edilen tahvillerle değiştirildi ve bu tutar 2035 yılına ötelendi. Böylelikle, dış borç stokunun vadesi uzatıldı, refinansman riski azaltıldı ve itfa profili rahatlatıldı. Bu süreçte, yabancı yatırımcının yoğun ilgisi gözlendi.
Finansman İmkanlarının Değerlendirilmesi
2024 yılı içinde ülke kredi notundaki artış ve risk primindeki iyileşme, tahvil ihraçlarına olan katılımı artırdı. 3 Ekim 2024 tarihinde gerçekleştirilen son ihraçta, ABD tahvili üzerine ödenen ilave risk priminin uzun bir aradan sonra 300 baz puanın altına gerilemesi, olumlu bir gelişme olarak öne çıktı. Bu çerçevede, 2024 yılı içinde uluslararası sermaye piyasalarında gerçekleştirilen tahvil ihraçları toplam 10,5 milyar dolara ulaştı. Son tahvil ihracının yükümlülük yönetimi kısmı hariç tutulduğunda, yaklaşık 8,6 milyar dolarlık kısmı nakit finansman olarak elde edildi.
Piyasa koşullarının uygunluğu çerçevesinde, yılın geri kalanında potansiyel bir finansman işlemi için konvansiyonel tahvil veya sukuk piyasasındaki imkanlar değerlendirilebilecek. Yatırımcı ilişkileri kapsamında, 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde uluslararası yatırımcılar, finansal kuruluşlar ve kredi derecelendirme kuruluşları ile Türk ekonomisi ve sermaye piyasalarındaki gelişmelere ilişkin birçok görüşme gerçekleştirildi.
2025 Yılı İç Borçlanma Planları
Gelecek yıl için planlanan borç servisi; 1 trilyon 373,2 milyar lira anapara ve 1 trilyon 868,7 milyar lira faiz olmak üzere toplam 3 trilyon 241,9 milyar lira tutarında olacak. Bu borç servisinin 2 trilyon 385 milyar lirası iç borç, 856,9 milyar lirası ise dış borç olarak ödenecek. İç borç servisinin 2 trilyon 229 milyar liralık kısmı piyasaya yapılacak ödemelerden, 156 milyar liralık kısmı ise kamu kurumlarına rekabetçi olmayan teklif yoluyla gerçekleştirilen satışların ödemelerinden oluşacak.
Nakit bazlı faiz dışı dengenin, özelleştirme gelirleri, 2/B satış gelirleri ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’ndan aktarılacak kaynaklar ile devirli ve garantili borç geri dönüşleri ve kasa/banka kullanımı sonucu elde edilecek borçlanma dışı kaynakların toplamının eksi 62,9 milyar lira olması bekleniyor. 2025’te uluslararası sermaye piyasalarından tahvil ve kira sertifikası ihraçları yoluyla 11 milyar dolar tutarında finansman sağlanması öngörülüyor. Bu doğrultuda, 2025 yılında 2 trilyon 845,5 milyar lira iç borçlanma yapılması planlanıyor.
Piyasa Koşulları ve İhaleler
Programa göre, Türk lirası cinsinden sabit kuponlu “gösterge tahvil”lerinin ihracına piyasa koşulları çerçevesinde düzenli olarak devam edilmesi hedefleniyor. Türk lirası cinsinden kuponlu/kuponsuz bonolar ve tahviller, farklı vadeli değişken kuponlu tahviller, enflasyona endeksli tahviller, altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikaları, itfa takvimine ve piyasa koşullarına bağlı olarak ihraç edilebilecek.
- Türk cinsi kira sertifikalarının ihraçlarına 2025 yılında da devam edilmesi öngörülüyor.
- Piyasa katılımcılarının ilave talepleri de değerlendirilebilecek.
- Kısa vadeli Hazine bonoları kullanılarak nakit girişleri ile çıkışları arasındaki geçici uyumsuzluk giderilebilecek.
Borç servisinin dönemler arası dengeli dağılımının sağlanması ve ikincil piyasada fiyat etkinliğinin artırılması hedefleriyle, piyasa koşulları çerçevesinde değişim ve geri alım ihaleleri yapılabilecek. İhalelere ilişkin detaylar, ihale gününden en az bir iş günü önce kamuoyuna duyurulacak. Uluslararası sermaye piyasalarından finansman sağlanması amacıyla çeşitli vadelerde konvansiyonel tahviller, kira sertifikaları, yeşil tahviller, sosyal tahviller ve/veya sürdürülebilir tahviller, piyasa koşullarına bağlı olarak ihraç edilebilecek. Piyasa çeşitliliğinin sağlanması için uluslararası piyasalarda ABD dolarının yanı sıra diğer döviz cinslerinden de ihraçlar yapılabilecek. Yatırımcı ilişkilerinin geliştirilmesi ile uluslararası sermaye piyasalarında ülkeye yönelik yatırımcı algısının güçlendirilmesi amacıyla uluslararası yatırım bankaları, kredi derecelendirme kuruluşları ve uluslararası yatırımcılar ile görüşmelere devam edilecektir.
